Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зледзяне́нне, ‑я, н.

Стан зледзянелага (у 1 знач.).

зледзяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее.

Зак. да ледзянець.

зледзяні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць.

Зак. да ледзяніць.

зле́жацца,

гл. зляжацца.

зле́жаць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак.

Разм. Змагчы праляжаць некаторы час у адным становішчы. Хіба злежыш цэлую ноч на адным баку?

зле́жванне, ‑я, н.

Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. злежвацца.

зле́жвацца, ‑аецца.

Незак. да зляжацца, злежацца.

зле́зці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; зак.

1. Прытрымліваючыся рукамі, нагамі, спусціцца адкуль‑н. Злезці з дрэва. □ Пятрусь выпусціў з рук вяроўку і злез са званіцы. Колас. // Устаць або сысці адкуль‑н. (звычайна з цяжкасцю). [Аграном] ціха злез з ложка. Бядуля. Вэня пусціў каня паволі, злез з саней і дастаў з кішэні партабак. Чорны.

2. Разм. Выйсці, даехаўшы да якога‑н. месца, прыпынку (пра пасажыра). Кіламетраў за шэсць ад дома яму трэба было злезці з фурманкі. Чорны. На апошнім прыпынку хлопчыкі злезлі, пагулялі трохі, пакуль прыйшоў другі аўтобус, і першымі ўвайшлі ў яго. Пальчэўскі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адстаць, адваліцца, пакінуўшы пашкоджанае або аголенае месца на чым‑н. Фарба злезла. Ногаць злез. □ — Гнойныя струпы ніколі з мяне не злезуць, хоць бы я быў здаровы і хадзіў у блішчастай манішцы. Чорны.

4. Разм. Зняцца (пра адзенне, абутак). Бот злез з нагі.

зле́йшы, ‑ая, ‑ае.

Выш. ст. да прым. злы.

зле́пак, ‑пка, м.

Копія, злепленая з чаго‑н. Гіпсавы злепак. // Адбітак чаго‑н. на мяккім, вязкім матэрыяле. Прыбіральшчыца, улучыўшы зручную хвіліну, зрабіла злепкі.. ключоў [ад турмы] на кавалачку звычайнага мыла. Лынькоў.