Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

здаганя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да здагнаць.

здагна́ць, ‑ганю, ‑гоніш, ‑гоніць; зак., каго-што.

Разм. Тое, што і дагнаць. На пляцы Аляксея здагнаў хуткі газік. Мележ. Конь вырвецца — здагоніш і зловіш, а слова вырвецца — не зловіш. Прыказка.

зда́дзены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад здаць.

здаі́ць, здай, здоіш, здоіць; заг. здаі; зак.

1. чаго. Аддаіць трохі малака (у каровы, казы і пад.).

2. што. Выдаіць. Здаіць малако. □ Схадзі сам... На зямлю выдаі... Няма ж у нас больш у што даіць... Не выдаіш, то яна будзе нудзіцца і нудзіцца... Ідзі здаі... Пташнікаў.

здале́ць,

гл. здолець.

здалёк і здалёку, прысл.

З далёкай адлегласці. Дзяўчына здалёк колькі разоў.. акідвала поглядам незнаёмага маладога хлопца, а падышоўшы бліжэй, апусціла вочы. Колас. Удзень, калі ціха, у лесе здалёку чуваць. Чорны. // З далёкай мясцовасці. — Адкуль самі будзеце, дзядуля? — запытаўся я, калі нагнаў зноў. — Здалёк. Старыцу ведаеце? Скрыган. — Мы з Чэрыкава. А вы здалёку? — тарахцела [Юля]. Васілевіч. // перан. Без непасрэднага дачынення; праз нейкі прамежак часу. Гляджу на былое здалёк. Астрэйка.

•••

Пачаць здалёк (здалёку) гл. пачаць.

здаля́, прысл.

Разм. Здалёк, здалёку. Данёсся нейкі гул здаля І трэск сасновага галля. Дзеружынскі.

зда́нкі, ‑нак; адз. няма.

Разм. Тое, што і здань. Высокія таполі з мроку зданкамі ўстаюць. Колас.

зда́нне,

гл. зданнё.

зда́нневы,

гл. зданнёвы.