Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

згуртава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад згуртаваць.

2. перан.; у знач. прым. Прасякнуты аднадушшам; дружны. Згуртаваны калектыў.

згуртава́цца, ‑туецца; зак.

1. Упрытык наблізіцца адзін да аднаго, сабрацца ў гурт. Каля палкоўніка пана Дэмбіцкага згуртавалася цэлая грамада гасцей. Колас.

2. перан. Аб’яднацца; дасягнуць аднадушша ў поглядах, у дзеяннях. Загартаваныя ў колішняй падпольнай барацьбе нашы людзі згуртаваліся яшчэ больш. Карпюк.

згуртава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

1. Аб’яднаць у гурт, наблізіўшы аднаго да другога. Ды і ўсе армейскія коні, відаць, такія. Прывыкаюць да гурту, адзін да аднаго. Магчыма, баі і страхі іх так згуртавалі. Няхай.

2. перан. Аб’яднаць; зрабіць узгодненымі, аднадушнымі чые‑н. дзеянні. Верны, светлы праклала нам партыя шлях, Згуртавала, з’яднала нас воляй адзінай. Танк. Сам таго не заўважыўшы, .. [Мікалай] згуртаваў вакол сябе моладзь. Шамякін.

згурто́ўванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. згуртоўваць — згуртаваць.

згурто́ўвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да згуртавацца.

2. Зал. да згуртоўваць.

згурто́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да згуртаваць.

згуса́нне, ‑я, н.

Стан паводле знач. дзеясл. згусаць — згуснуць.

згуса́ць, ‑ае.

Незак. да згуснуць.

згу́снуць, ‑не; пр. згус, ‑ла; зак.

Разм. Згусціцца, загусцець. Кісель згус.

згу́стак, ‑тка, м.

Густая маса, камячок, які ўтварыўся пры загусценні вадкасці. Згустак смятаны. □ Пятрусь Саўчык выцер потным рукавом згусткі крыві і прышпорыў каня. Каваль. // перан.; чаго. Канцэнтрацыя, сканцэнтраванне чаго‑н. Рылееў не пісаў спецыяльна песні, песню стварыў народ, які адабраў самы згустак тэксту ў сорак радкоў з адной думы, названай Рылеевым «Смерць Ермака». «Беларусь». Верш «Мінула пара дзявочая...» — сапраўды выхаплены з жыцця згустак чалавечай радасці, замілаванасці, смутку. Лойка.