кры́тык, ‑а, м.
1. Той, хто аналізуе і ацэньвае чые‑н. паводзіны, дзейнасць і пад. Крытык капіталізму. Патрабавальны крытык.
2. Той, хто займаецца крытыкай (у 3 знач.). Літаратурны крытык. Му зычны крытык.
кры́тыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.
1. Абмеркаванне, разбор каго‑, чаго‑н. з мэтай ацаніць вартасць, выявіць і выправіць недахопы. Крытыка і самакрытыка. Разгортваць крытыку. Крытыка недахопаў. □ Крытыка — незаменны сродак у выхаваны кадраў. «Звязда».
2. Даследаванне, навуковая праверка правільнасці, дакладнасць чаго‑н. Крытыка гістарычных крыніц.
3. Літаратурны жанр, задачай якога з’яўляецца аналіз, тлумачэнне або ацэнка твораў літаратуры, навукі, мастацтва. Тэатральная крытыка. Музычная крытыка. □ Крытыка і літаратуразнаўства — гэта тая галіна літаратурнага жыцця, у якой абагульняецца самае перадавое, самае каштоўнае ў мастацкай творчасці. «Беларусь».
4. зб. Крытыкі.
•••
Аглабельная крытыка — грубая, неабгрунтаваная крытыка; крытыканства.
Навесці крытыку гл. навесці.
Не вытрымліваць (ніякай) крытыкі гл. вытрымліваць.
[Ад грэч. kritikē — майстэрства разбіраць.]
крытыкава́цца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; незак.
1. Падвяргацца крытыцы.
2. Зал. да крытыкаваць.
крытыкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак., каго-што.
1. Наводзіць крытыку (у 1 знач.). Крытыкаваць недахопы. □ Якім не спасаваў, не напужаўся, а стаў адкрыта крытыкаваць Рыгора Карачонка за п’янства, за паблажлівасць да гультаёў, за дрэнныя парадкі ў брыгадзе. Дуброўскі.
2. Займацца крытыкай (у 3 знач.).
крытыка́н, ‑а, м.
Неадабр. Пра чалавека, схільнага да прыдзірлівай, неабгрунтаванай крытыкі, звычайна павярхоўнай. Даўно, напрыклад, вядомы байцы тып крытыкана, які, каб выслужыцца самому, бэсціць усіх і толькі перад начальнікам ходзіць на лапках. Казека.
крытыка́нскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да крытыкана, уласцівы яму. Крытыканская прыдзірлівасць.
крытыка́нства, ‑а, н.
Неадабр. Прыдзірлівая, неабгрунтаваная, звычайна павярхоўная крытыка.
крытыка́нстваваць, ‑ствую, ‑ствуеш, ‑ствуе; незак.
Неадабр. Быць крытыканам, займацца крытыканствам. — [Алесь] затаіў у вушы крыўду, крытыканствуе. Іменна крытыканствуе, бо крытыка — справа прынцыповая. Шыцік.
крытыкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
Разм. Трохі, злёгку пакрытыкаваць. — Крытыкнём каго; калі што не так, пахвалім за добрае. Васілевіч. — Вось... начальніка цэха Мышкоўскага можна крытыкнуць. Працуюць у яго там дрэнна, без аганьку. Каршукоў.
крытыцы́зм, ‑у, м.
Кніжн. Крытычныя адносіны да чаго‑н. Адносіны Купалы да літаратурнай спадчыны Дуніна-Марцінкевіча прасякнуты духам крытыцызму. Івашын.