Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

чыстапаро́днасць, ‑і, ж.

Уласцівасць чыстапароднага. Чыстапароднасць статка.

чыстапаро́дны, ‑ая, ‑ае.

1. Які належыць да якой‑н. адной пароды, мае ўласцівыя ёй прыкметы (пра свойскую жывёлу). Чыстапародная жывёла, сытыя цяляты на адпоі, такія аднолькавыя і чысценькія, што нават далёкаму ад сантыментаў мужчыну хочацца цалаваць іх у зорачкі на лбе. Караткевіч. // Які складаецца з такой жывёлы. Чыстапародны статак.

2. Звязаны з якой‑н. адной пародай; які праводзіцца без змешвання з іншымі пародамі. Чыстапароднае развядзенне сельскагаспадарчай жывёлы.

чыстапіса́нне, ‑я, н.

Навучальны прадмет у пачатковых класах, які мае сваёй мэтай выпрацоўку прыгожага почырку ў вучняў. Двойку Борка зарабіў Па чыстапісанню: Ён у кляксах утапіў Словы ўсе дазвання. А. Александровіч.

чыстаплю́й, ‑я, м.

Разм. пагард. Чалавек, які не любіць чорнай працы, грэбуе ёю. // перан. Чалавек, які абмінае заганы жыцця, не імкнецца змагацца з імі. Да апошняга моманту.. [Гукан] спадзяваўся, што тую віну (ён не лічыў яе такой цяжкай, як лічыць чыстаплюй Тарасаў) можна будзе ў нейкай меры ўраўнаважыць сваімі заслугамі, ваеннымі, пасляваеннымі. Шамякін.

чыстаплю́йка, ‑і, ДМ ‑плюйцы; Р мн. ‑плюек; ж.

Разм. пагард. Жан. да чыстаплюй.

чыстаплю́йства, ‑а, н.

Разм. пагард. Уласцівасць і паводзіны чыстаплюя.

чыстапо́ліца, ‑ы, ж.

Чыстае поле; бязлессе. Праз якую гадзіну старая хата ў шэрай, па-начному ўжо аднатоннай, чыстаполіцы стомлена патушыла агеньчыкі [акон]. Брыль.

чыстапро́бны, ‑ая, ‑ае.

Найвышэйшай пробы, найвышэйшай якасці, без дамешак (пра золата, серабро). Чыстапробнае золата. // перан. Іран. Які мае ўсе прыкметы, якасці (звычайна адмоўныя); сапраўдны. Чыстапробны нягоднік. □ [Субяседнік:] — Так і жывём і нікога не баімся, нават самога паліцэйскага, бо ў нас патэнты і мы не хто іншыя, як чыстапробныя бізнесмены. Лынькоў.

чыстапсо́вы, ‑ая, ‑ае.

Спец. Чыстакроўны, чыстай пароды (пра сабак). Чыстапсовы хорт.

чыстасардэ́чнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць чыстасардэчнага. Дзіцячая чыстасардэчнасць.