ха́ніха, ‑і, ДМ ‑нісе, ж.
Разм. Жонка хана.
ха́нскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да хана, належыць хану. Ханскі тытул. Ханскія землі.
ха́нства, ‑а, н.
1. Званне, тытул хана.
2. Дзяржава, вобласць, якой правіць хан. Казанскае ханства.
ха́нты, нескл.; адз. ханты, м. і ж.
Народ, які жыве ў Ханты-Мансійскай і Ямала-Ненецкай аўтаномных акругах.
ханты́йскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ханты, які належыць, уласцівы ім. Хантыйская мова.
хао́с, ‑у, м.
1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — бязмерная прастора, бязмежная першабытная маса, з якой утварылася пасля ўсё існуючае.
2. перан. Беспарадак, неразбярыха. Залп у цэнтры абозу падняў яшчэ большы перапалох і хаос. Колас. На падаконніку — хаос кніг, газет, канспектаў лекцый, на спінцы крэсла — мой гарнітур. Дуброўскі. // Бязладнае змяшэнне чаго‑н., блытаніна. Была.. [сцежка] не дужа прыкметная ў гэтым хаосе скал, але ўсё ж абое [Іван і Джулія] ураз заўважылі яе і прыемна здзівілася. Быкаў. Маладому паэту наогул цяжка было разабрацца ў хаосе групак і школ польскай літаратуры. У. Калеснік.
[Грэч. cháos.]
хап, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. хапаць — хапнуць і хапануць, хапянуць. І Ягорка Ажывіўся, Хап цукерку З рук ды ў рот! Дзеружынскі. Хлапчук разявіў рот ад захаплення: — Вось гэта хараство! Вось гэта пекната! Не кветка — любата! І, не раздумваючы, — хап яе ў жменю... Валасевіч.
хапа́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да хапання. Хапальныя рухі. Хапальныя органы.
ха́панне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. ха́паць — ха́пнуць.
хапа́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. хапа́ць — хапану́ць.
хапану́ць і хапяну́ць, ‑ну́, ‑не́ш, ‑не́; ‑нём, ‑няце́; зак.
1. Аднакр. да хапа́ць (у 1, 2 і 4 знач.).
2. Разм. Добра зарабіць, выгадна прадаць. [Яснікаў:] — Ганарар добры хапанеш. Шамякін. — Слаўныя памідорчыкі, праўда? Гэта аж з Крыма. Па цэлым чамадане прывезлі, — жанчына ўздыхнула. — Ох, і хапанулі яны грошай... Даніленка.
3. Разм. Забраць што‑н. у каго‑н. То калі прыязджалі да нас вось Мікола з Петраграда і мой швагрусь Вяршынскі з-пад Баранавіч, дык мы панскую зямлю і хапанулі. Гурскі.
4. Разм. Украсці, сцягнуць. Хтосьці З крамы хапануў... — Знаць не знаю, Чуць не чуў. Броўка.
5. Разм. Выпіць спіртнога. Памаўчаўшы, [маці] спыталася: — Дзе ж ты хапянуў гэтай гары? Пестрак. Хапануў шклянку, але ж тое яшчэ ўдзень. І ўсё ж размарыла-такі, гадасць. Навуменка.
6. Разм. Раптоўна ахапіць, схапіць (пра прыступ хваробы, болю). Вось галоўны канструктар прыйшоў. Больш мы не запрашалі нікога... Вынаходніка-токара шок Хапянуў ад уступу такога. Нядзведскі.
7. Разм. Жвава, бадзёра зайграць на музычным інструменце. Музыкант хапянуў «чаркашынаву польку», і зноў задрыжала хата, як і на пачатку. Вечарынка была ў разгары. Пташнікаў.