Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

заклы́паць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Клыпаючы, дабрацца куды‑н. Заклыпаць дадому.

заклы́паць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць клыпаць.

заклю́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад заключыць.

заключа́цца, ‑аецца; незак.

1. Быць сутнасцю чаго‑н., зводзіцца да чаго‑н. Эстэтычнае хараство апавядання [Я. Брыля «У сям’і»] ў тым і заключаецца, што ў ім, як у люстры, адбіліся жывыя вобразы народных талентаў. Майхровіч.

2. Зал. да заключаць.

заключа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

1. Незак. да заключыць.

2. Утрымліваць у сабе, мець у сваім складзе. Справаздача заключала ў сабе падрабязныя звесткі аб дзейнасці арганізацыі.

заклю́чны, ‑ая, ‑ае.

Апошні, завяршальны. Заключны канцэрт. Заключнае слова.

заключы́ць, ‑ключу, ‑ключыш, ‑ключыць; зак.

1. што. Афіцыйна дамовіцца аб чым‑н., прыйсці да пагаднення. Заключыць дагавор.

2. са злучн. «што» і без дап. Зрабіць вывад, заключэнне з чаго‑н., на падставе чаго‑н. Мяркуючы па, тым, як Сарокіна прыняла параненага лейтэнанта, можна было смела заключыць, што чалавек яна не наш. Курто. Доктар заключыў, што ў Андрэя стэнакардыя, і адразу накіраваў у палату. Кандрусевіч.

заключэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. заключаць — заключыць (у 1 знач.).

2. Вывад, суджэнне, меркаванне, зробленыя на падставе чаго‑н. Зрабіць заключэнне. Прыйсці да заключэння. Заключэнне ўрача. □ А Сцёпка вывеў з гэтага такое заключэнне, што і перабор меры таксама нядобры, як і недабор. Колас.

3. Апошняя, заключная частка твора, прамовы і пад. Дысертацыя складаецца з уступу, трох глаў і заключэння. □ У заключэнні перадачы выступае калгасная мастацкая самадзейнасць. «Звязда».

•••

У заключэнне — пад канец, заканчваючы што‑н. У заключэнне хор выконваў песню.

заклява́ць 1, ‑клюю, ‑клюеш, ‑клюе; ‑клюём, ‑клюяце; зак., каго.

1. Забіць, прыбіць ударамі дзюбы; задзяўбці. Варона заклявала кураня.

2. перан. Разм. Замучыць нападкамі, прыдзіркамі. «Заклюе чалавека [Рыгор]! Вось наваліўся!» — са злосцю думаў Архіп. Капусцін.

заклява́ць 2, ‑клюю, ‑клюеш, ‑клюе; ‑клюём, ‑клюяце; зак.

Пачаць кляваць.

закляймі́ць, ‑кляймлю, ‑кляйміш, ‑кляйміць; зак., каго-што.

Тое, што і заклеймаваць. Закляйміць дваццаць пнёў лесу. □ З пагардай закляйміў Купала агіднае, паразітычнае жыццё паноў. Івашын.

закля́клы, ‑ая, ‑ае.

Абл. Анямелы, здранцвелы (пра рукі, ногі і пад.). Старшыня прысеў паміж Мікодымам і Параскаю, працягнуў чырвоныя закляклыя рукі да грубкі. Грахоўскі.