Verbum

заклапо́чанасць, ‑і, ж.

Стан заклапочанага. Люся заўважыла заклапочанасць Зараніка і запытала з хітрынкай: — Што — атрымалі пачастунак? Хадкевіч.

заклапо́чаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад заклапаціць.

2. у знач. прым. Ахоплены клопатам, турботай. Пятро, пануры, заклапочаны, моўчкі апусціўся на дол. Колас. Каля сцяны, недалёка ад касы, стаялі заклапочаныя Сеня і Толя. Пальчэўскі. // Які выражае клопат, турботу. У суседнім купэ плакала дзіця і чуліся заклапочаныя галасы дзвюх жанчын. Дуброўскі.

заклапо́чвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да заклапаціцца.

заклапо́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да заклапаціць.

закла́сці, ‑кладу, ‑кладзеш, ‑кладзе; заг. закладзі; зак., што.

1. Пакласці, змясціць куды‑н., за што‑н. Закласці рукі за спіну. □ Уладзімір Ільіч устаў, выпрастаў спіну, заклаў пальцы ў кішэнькі камізэлькі і прайшоўся. Гурскі. // Уставіць, змясціць куды‑н. з пэўнай мэтай, у пэўнай колькасці. Закласці набой у стрэльбу. □ Падрыўнікі заклалі шашкі, па камандзе падпалілі кароткія бікфордавы шнуры. Краўчанка.

2. Адзначыць патрэбнае месца ў кнізе, паклаўшы паміж старонкамі што‑н. [Маша] раскрыла [кнігу] ў тым месцы, дзе было закладзена істужкай, прачытала. Шамякін.

3. Пакласці што‑н. у вялікай колькасці, заняць усю паверхню чаго‑н. Закласці стол кнігамі.

4. Закрыць, загарадзіць чым‑н. адтуліну, дзірку, праём у чым‑н. Закласці прабоіну ў сцяне цэглай. □ Трэба было ўвайсці па пояс у ваду і, працуючы так, закласці прамыіну мяшкамі з грунтам. Галавач. // Паклаўшы што‑н. зверху, прыкрыць, схаваць. Муж узяў мяшок.., прыкідаў сенам і заклаў зверху кулямі. Галавач.

5. Пакласці аснову чаму‑н.; пачаць будаўніцтва. Закласці сад. Закласці фундамент дома. // Нарыхтаваць (на зіму). Аднаго разу на праўленні было вырашана закласці ў трэцяй брыгадзе яшчэ чатыры ямы сіласу. Асіпенка.

6. Аддаць што‑н. у заклад пад пазыку. — Кроер, я абарву вам вушы, — сказаў Раткевіч. — Я мяркую, вы яшчэ не заклалі ў карчме вашай шпагі? Караткевіч.

7. безас. Разм. Пра хваравітае адчуванне цяжкасці ў грудзях, вушах, носе. Заклала вушы. Заклала грудзі. Нос заклала.

•••

Закласці асновы (падмурак, фундамент) чаго — даць пачатак чаму‑н., стварыць аснову для развіцця чаго‑н.

Закласці за каўнер — выпіць спіртнога.

закла́сціся, ‑дуся, ‑дзешся, ‑дзецца; ‑дзёмся, ‑дзяцеся, ‑дуцца; зак.

Разм. Пайсці ў заклад, паспрачацца на што‑н. [Завішнюк] мог закласціся, што так зрабіла Жэнька ад злосці, і ён сам пачынаў злаваць на яе. Пташнікаў.

закле́ены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад заклеіць.

закле́іцца, ‑клеіцца; зак.

Заляпіцца з дапамогай клею. Канверт добра заклеіўся.

закле́іць, ‑клею, ‑клеіш, ‑клеіць; зак., што.

1. Закрыць адтуліну, дзірку і пад., наклеіўшы што‑н. зверху. Заклеіць вокны на зіму. // Закрыць, склеіўшы, зляпіўшы. Заклеіць канверт.

2. Многа наляпіўшы чаго‑н., пакрыць усю паверхню. Заклеіць сцены малюнкамі. Заклеіць дошку аб’явамі.

закле́йванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. заклейваць — заклеіць.