грай, граю, м.
Разм. Моцны птушыны крык; карканне. Вясною Дыхае зямля, І п’юць сады Цяпло блакіту. Птушыны грай Чуваць здаля, На ўзгорках Зелянее жыта. Дзеружынскі. Зноў чуваць у нашым краі Грай прадвеснікаў-гракоў, Весела вясна іграе На цымбалах ручайкоў. Смагаровіч.
грак, ‑а, м.
Пералётная птушка сямейства воранавых з чорным блішчастым апярэннем. Прыгадаўся [Лабановічу] і стары млын, гнілое возера каля яго, алешнік над возерам, густа затканы гнёздамі грахоў, і несціханы іх крык. Колас.
гра́кнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Упасці з моцным шумам, грукатам. Гракнуцца аб падлогу.
гра́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм. Грукнуць, грымнуць, бразнуць. Гракнуў пярун. Гракнуць вядром аб падлогу.
гра́лекс, ‑у, м.
Заменнік скуры: тканіна з каўчукавым пакрыццём.
[Ад скарачэння ўласн. імён вынаходнікаў Графава і Аляксеенкі.]
грам, ‑а, м.
Адзінка вагі ў метрычнай сістэме мер, роўная вазе аднаго кубічнага сантыметра вады пры тэмпературы 4°C.
•••
Грам-атам — колькасць грамаў хімічнага элемента, роўная яго атамнай вазе.
Граммалекула — колькасць грамаў рэчыва, роўная яго малекулярнай вазе; моль 4.
[Фр. gramme.]
грамаве́ржац, ‑жца, м.
Паэт. Той, хто пасылае гром (у антычнай міфалогіі эпітэт Зеўса — Юпітэра). // перан. Пра грознага, суровага чалавека.
грамавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да грому (у 1 знач.). Раз-пораз успыхвалі сіняватыя маланкі і перакочваліся з канца ў канец грамавыя ўдары. Лынькоў.
2. Вельмі моцны, аглушальны. Грамавы голас. Грамавое «ура».
грама́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Што‑н. вельмі вялікае, масіўнае. Над прытоеным змрокам, над цёмнай грамадай лесу ўзнялася песня. Лынькоў. А паміж воблакаў-грамад І белай ад снягоў зямлёю — Закуты сцюжай вадаспад Застыў струною ледзяною. Танк. // Мноства чаго‑н., сабранага ў адным месцы. Грамада камяніц, раскінутых на вялікіх прасторах, вельмі прыгожа спускалася да даліны Свіслачы. Колас.
грамада́, ‑ы́, ДМ ‑дзе́, ж.
1. Група людзей, натоўп. [Настаўніца] гуляе ў лесе з вясёлай грамадой школьнікаў. Бядуля. Усёй сваёй невялічкай грамадой хлопцы пайшлі па вуліцы. Кулакоўскі. / Пра дрэвы, прадметы і пад. Я моўчкі вітаю дзень многагалосы, Дубоў грамаду, красу лугавую. Колас. // у знач. прысл. грамадо́й. Усе разам, гуртам. Падводамі прывозілі з горада тавар; грамадою хадзілі дзівіцца, аглядаць. Каваль.
2. Пазямельная абшчына ў Беларусі і на Украіне да Кастрычніцкай рэвалюцыі, а таксама сход членаў гэтай абшчыны.
грамадазна́вец, ‑знаўца, м.
Спецыяліст у галіне грамадазнаўства.