Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя

дэмагог, ✂, м.

Той, хто займаецца дэмагогіяй, карыстаецца дэмагагічнымі прыёмамі.

дэмагогія, ✂, ж.

  1. Заснаванае на наўмысным скажэнні фактаў і падмане ўздзеянне на пачуцці, інстынкты маласвядомай часткі мае з разлікам на дасягненне сваіх мэт.

    • Прапагандысцкая д.

  2. Разважанні або патрабаванні, заснаваныя на груба аднабаковым асэнсаванні і вытлумачэнні чаго-н.

    • Яго выступленне на сходзе — адна д.

|| прым. дэмагагічны, ✂.

дэмаграфія, ✂, ж.

  1. Навука, якая вывучае насельніцтва і заканамернасці яго развіцця ў грамадска-гістарычнай абумоўленасці.

  2. Паказчыкі колькаснага складу, размяшчэння і змянення насельніцтва дадзенай краіны.

    • Д. гарадоў.

|| прым. дэмаграфічны, ✂.

дэмакрат, ✂, м.

  1. Прыхільнік дэмакратыі.

    • Рускія рэвалюцыйныя дэмакраты.

  2. Член дэмакратычнай партыі.

  3. Чалавек дэмакратычнага (у 2 знач.) укладу жыцця, поглядаў (уст.).

|| ж. дэмакратка, ✂.

дэмакратызавацца, ✂; зак. і незак.

Стаць (станавіцца) больш дэмакратычным.

дэмакратызаваць, ✂; зак. і незак.

Здзейсніць (здзяйсняць) што-н. на дэмакратычных (або больш дэмакратычных) пачатках.

  • Д. выбарную сістэму.

|| наз. дэмакратызацыя, ✂.

дэмакратызм, ✂, м.

  1. Дэмакратычная форма кіравання, дэмакратычнае ўстройства грамадства, наяўнасць дэмакратычных свабод для шырокіх мае.

  2. Тое, што і дэмакратычнасць.

    • Д. поглядаў.
    • Д. ва ўкладзе жыцця.

дэмакратычны, ✂.

  1. гл. дэмакратыя.

  2. Просты і даступны ў сваіх адносінах да людзей.

    • Д. начальнік.

|| наз. дэмакратычнасць, ✂.

дэмакратыя, ✂, ж.

  1. Палітычны лад, заснаваны на прызнанні прынцыпаў народаўладства, свабоды і роўнасці грамадзян.

  2. Прынцып арганізацыі калектыўнай дзейнасці, пры якім забяспечваецца актыўны і раўнапраўны ўдзел у ёй усіх членаў калектыву.

|| прым. дэмакратычны, ✂.

  • Д. лад.
  • Дэмакратычная рэспубліка.
  • Дэмакратычная партыя.
  • Дэмакратычныя пераўтварэнні.

дэман, ✂, м.

  1. У рэлігійнай міфалогіі: злы дух, д’ябал.

  2. перан., чаго. Увасабленне якой-н. страсці, захаплення, заганы (уст.).

    • Д. нецярпення.
    • Д. разладу.

|| прым. дэманскі, ✂.