Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

чый-небудзь, займ.

Які належыць каму-н., дакладна не вядомы каму.

чый-нічый, займ.

Які належыць сяму-таму.

чык у знач. вык. (разм.).

Ужыв. для абазначэння кароткага адрывістага гуку, дзеяння.

  • Нажом ч. — і пальца няма.

чыкацца, ; незак. (разм.).

Валаводзіцца, вазіцца.

  • Чаго з ім ч.!

чыкаць, ; незак.

  1. Пра гукі, якія ўтвараюцца работай некаторых механізмаў.

    • Гадзіннік чыкае.
  2. Хутка рэзаць, сячы і пад. (разм.).

|| аднакр. чыкнуць, .

|| наз. чыканне, .

чыкільгаць, ; незак.

Ісці, кульгаючы, прыпадаючы на адну нагу.

|| наз. чыкільганне, .

чыкіляць, ; незак.

Тое, што і чыкільгаць.

|| наз. чыкілянне, .

чылійцы, , м.

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Чылі.

|| ж. чылійка, .

|| прым. чылійскі, .

чылікаць, ; незак.

Тое, што і цырыкаць.

|| наз. чыліканне, .

чым, злуч.

  1. параўнальны. Ужыв. для сувязі параўнальных сказаў і членаў сказа са значэннем параўнання, супраціўлення, якія паясняюць у галоўным сказе прыслоўе ці прыметнік у форме вышэйшай ступені параўнання.

    • Лепш пірог, чым бульба.
    • Лепш ехаць, чым ісці.
  2. супастаўляльны. Падпарадкоўвае даданыя супастаўляльныя сказы і часткі сказа пры суадносным слове «тым» у галоўным сказе.

    • Чым хутчэй імчыцца аўтамабіль, тым далей павінны свяціць яго фары.
  3. Уваходзіць у склад састаўнога непадзельнага злучніка «перш чым», пры дапамозе якога падпарадкоўваюцца даданыя часавыя сказы.

    • Перш чым есці, трэба мыць рукі.