Verbum

хадзіць, ✂; незак.

1. Рухацца, перамяшчацца, ступаючы нагамі (пра чалавека, жывёл).

   • Дзіця рана пачало х.

2. Тое, што і ісці, але абазначае рух, які паўтараецца ці адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.

   • Х. па садзе.
   • Х. па вёсках.
   • Х. у ягады.
   • Х. у школу.
   • Х. каралём.
   • Аўтобус да горада ходзіць два разы ў дзень.
   • Ходзяць хмары, а дажджу няма.
   • Ходзяць чуткі па свеце.
   • Старасць ходзіць асцярожна і абачліва глядзіць (з нар.).

3. Перадавацца, пераходзіць ад аднаго да другога.

   • Кніжка хадзіла па ўсяму інстытуту.
   • Ходзіць грып.

4. Рухацца ўзад і ўперад або ўверх і ўніз, з боку ў бок.

   • Падлога ходзіць пад нагамі.

5. Падымацца і апускацца пры глыбокім дыханні, напружанні і пад.

   • Так сапе, аж грудзі ходзяць.

6. Укісаючы, брадзіць.

   • Цеста ходзіць.

7. Выконваць якую-н. работу пры дапамозе пэўнай прылады.

   • Х. за плугам (разм.).

8. Клапаціцца аб кім-, чым-н., даглядаць каго-, што-н.

   • Х. за хворым.
   • Х. за скацінай.

9. Апранацца ў што-н., насіць што-н., мець пэўны знешні выгляд.

   • Х. у ботах.
   • Х. без шапкі.

10. Быць у якім-н. званні, выконваць якія-н. абавязкі (разм.).

11. Быць цяжарнай (пра жанчыну) (разм.).

    • Х. другім дзіцем.

12. Пра коней, валоў і пад.: выкарыстоўвацца тым ці іншым чынам.

    • Х. у плузе.
    • Х. пад сядлом.

13. Адпраўляць натуральную патрэбу (разм.).

    • Дзіця ходзіць на гаршчок.

14. хадзі(це). Запрашэнне ісці куды-н. (разм.).

    • Хадзі сюды.

◊

• На галаве хадзіць (разм. неадабр.) — дурэць, сваволіць.

|| зак. схадзіць, ✂.

|| наз. ход, ✂, хаджэнне, ✂ і хадзьба, ✂.

• Ход цягніка.
• Хаджэнне па справах.
• Увесь дзень у хадзьбе.
• Спартыўная хадзьба (від спорту).

хадзячы, ✂.

1. Які можа хадзіць на ўласных нагах.

   • Х. хворы.

2. Шырокавядомы, шырокаўжывальны.

   • Х. выраз.

3. Які з’яўляецца жывым увасабленнем пэўных якасцей (разм.).

   • Хадзячая энцыклапедыя.

хадня, ✂, ж. (разм.).

Хада, хаджэнне.

• Пад поўнач х. заціхла.

хадовы, ✂.

Дзелавы, гаспадарлівы; пранырлівы.

• Х. чалавек.

хадок, ✂, м.

1. Той, хто ходзіць пехатой.

   • У каго сілы хапае, той і х. добры.

2. Выбраная асоба, якая пасылаецца куды-н. з хадайніцтвам, даручэннем (уст.).

   • Сялянскія хадакі.

◊

• Не хадок хто куды (разм.) — пра таго, хто больш не пойдзе, не хоча хадзіць.

• Я туды больш не х.

хадулі, ✂, ж.

1. Шасты з высока прыбітымі прыступкамі, стаўшы на якія можна хадзіць вялікімі крокамі.

   • Хадзіць на хадулях.

2. перан. Пра што-н. напышлівае, высакамернае, ненатуральнае.

3. перан. Доўгія ногі (разм.).

|| прым. хадульны, ✂.

хадульны, ✂.

1. гл. хадулі.

2. Збіты, пазбаўлены арыгінальнасці.

   • Х. выраз.

|| наз. хадульнасць, ✂.

хадун, ✂, м.

1. Дэталь машыны, механізма, якая знаходзіцца ў пастаянным руху.

2. Прыстасаванне ў выглядзе рамы на колцах, пры дапамозе якога дзяцей вучаць хадзіць (разм.).

хадункі, ✂, м.

Тое, што хадун (у 2 знач.).

хазары, ✂, м.

Старажытны вандроўны народ, які ўтварыў у 7—10 стст. дзяржаву з тэрыторыяй ад ніжняй Волгі да Каўказа і Паўночнага Прычарнамор’я.

|| ж. хазарка, ✂.

|| прым. хазарскі, ✂.