Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

хавацца, ; незак.

  1. Забірацца куды-н., каб іншыя не бачылі, не маглі знайсці.

    • Партызаны хаваліся ў лясах.
    • Х. за шафу.
  2. перан. Ухіляцца ад чаго-н.

    • Х. ад работы.
  3. перан. Рабіць што-н. так, каб быць незаўважаным.

    • Х. са сваімі намерамі ад суседзяў.
  4. Быць заслоненым чым-н.

    • За горкай хавалася хатка.
  5. Знаходзіцца, захоўвацца дзе-н. (разм.).

    • Адзенне і палотны хаваліся ў скрыні.
  6. Зберагацца на пэўны выпадак.

    • На жніво заўсёды хавалася сала.

|| зак. схавацца, .

хаваць1, ; незак.

  1. Класці, размяшчаць дзе-н. так, каб ніхто не змог знайсці або ўбачыць.

    • Х. грошы.
  2. Укрываць, ахоўваць ад небяспекі.

    • Х. параненых партызан.
  3. перан. Не выяўляць адкрыта.

    • Х. свае думкі.
    • Х. усмешку.
  4. Засланяць сабой, рабіць нябачным.

    • Разложыстая груша ў сваім цяні хавае хатку.
  5. Трымаць што-н. у пэўным месцы.

    • Х. рукі ў кішэнях.
  6. Змяшчаць, утрымліваць у сабе.

    • Зямля хавае ў сваіх нетрах незлічоныя багацці.
  7. Зберагаць для пэўнай патрэбы, не траціць, захоўваць.

    • Х. яблыкі на зіму.
  8. Берагчы, як скарб, трымаць у памяці.

    • Х. у памяці мінулае.

|| зак. схаваць, .

|| наз. хаванне, .

хаваць2, ; зак.

  1. Аддаваць зямлі, закопваць нябожчыка або крэміраваць яго і ўстанаўліваць урну з прахам дзе-н.

  2. перан. Лічачы аджыўшым, аддаваць забыццю; забываць.

    • Х. свае мары.

|| зак. пахаваць, .

|| наз. пахаванне, .

|| наз. хаванне, .

хада, , ж.

  1. Перамяшчэнне на нагах.

    • Стаміцца ад доўгай хады.
  2. Уласцівая каму-н. манера хадзіць, паходка.

    • Лёгкая х.
  3. перан. Цячэнне, развіццё чаго-н., ход.

    • Х. падзей.

хадавы, .

  1. гл. ход.

  2. Які знаходзіцца на хаду, у эксплуатацыі.

    • Х. транспарт.
  3. Не замацаваны ў пастаянным становішчы, рухомы (спец.).

    • Х. вал.
  4. Які мае вялікі попыт; які знаходзіцца ў шырокім ужытку.

    • Х. тавар.
    • Хадавая тэма.
  5. Які многа дзе бываў, ведае справу; лоўкі, растаропны (разм.).

    • Хадавая жанчына.
  6. Звязаны з перамяшчэннем у пэўны перыяд у пэўным напрамку.

    • Хадавая рыба.

хадайнік, , м.

  1. Той, хто хадайнічае за каго-н. (разм.).

  2. Асоба, якая вядзе чыю-н. справу ў судах (уст.).

|| ж. хадайніца, .

хадайніцтва, , н.

Афіцыйная просьба ў пісьмовай або вуснай форме.

  • Адказаць у хадатайніцтве хадайніцтве.

хадайнічаць, ; незак.

Выступаць з хадатайніцтвам хадайніцтвам.

|| зак. пахадайнічаць, .

|| наз. хадайнічанне, .

хадакі, , м. (разм.).

Боты, у якіх адрэзаны халявы.

  • Уссунуць хадакі на ногі.

хаджалы, (разм.).

  1. Які многа бываў дзе-н.; бывалы.

  2. Пра каня: які хадзіў у запрэжцы.