Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Кляпа́ць1 ’вастрыць лязо касы ўдарамі малатка’ (ТСБМ, Мат. Гом., Сл. паўн.-зах., Грыг., Яруш., Выг.). Укр. клепати, рус. клепать ’тс’, балг. клепя, макед. клепа, серб.-харв. кљѐпати, славен. klépati ’тс’, польск. klępaćy чэш. klepati, славац. klepať, в.-луж. klepać ’тс’. Значэнне ’вастрыць лязо касы ўдарамі малатка’, зыходзячы з агульнага яго распаўсюджання, праславянскае і з’яўляецца праславянскай інавацыяй. Корань дзеяслова гукапераймальны.

Кляпа́ць2 ’паклёпнічаць’ (Нас., Мат. Гом., Сцяшк.). Гэта значэнне яшчэ праславянскае, паралельнае з кляпаць1 (гл.).

Кляпа́ць3 ’ляпаць, удараць’ (Сл. паўн.-зах., ТС, Др.-Падб.), ’плёскаць, падаць на ваду’ (Нар. словатв.). Гукапераймальнае. Кантамінацыя з ляпаць.

Кляпа́ч ’пра няўдала спечанае з мучнога цеста’ (Вешт.). Да кляпаць3. Параўн. словазлучэнне ляпнуць цеста.

Кляпе́нь ’палачка для віцця аборак, вяровак’ (Мат. Гом., З нар. сл.). Рус. клепень ’клін, калок’. Да кляп (гл.).

Кляпец1 ’клявец’ (Мат. Гом.). Клявец (гл.) выкарыстоўваўся для кляпання касы, таму па аналогіі яго маглі назваць таксама кляпец.

Кляпе́ц2 ’рыба Abramis sapa’ (Дэмб. II). Укр. клепець, рус. клепец ’тс’, польск. klepiec ’тс’, серб.-харв. klebica ’тс’. Магчыма, да кляпацьз, маючы на ўвазе плоскую форму цела гэтай рыбы (ЕСУМ, 2, 459). Параўн. з пункту погляду семантыкі Каламіец, Рыбы, 11–12. Але больш верагодным здаецца паходжанне ад клепацы, маючы на ўвазе выпуклыя вочы рыбы, якая мае рускую назву глазан (Дэмб. 2, 551).

Кляпе́шня ’клюшня’ (Сл. паўн.-зах.). Кантамінацыя кляпалі (гл.) і клюшня (гл.).

Кляпо́к ’клявец’ (Мат. Гом.). Гл. кляпецх.

Кляпо́н ’паклёпнік’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. кляпаць2.

Кляпы́ш ’двайная вяроўка’ (Нік. Очерки). Гл. кляпень.

Кляраве́цкая ху́стка ’квяцістая хустка’ (Сл. паўн.-зах.). Няясна.

Кля́са ’клас’ (Шат., Сл. паўн.-зах.). З польск. klasa ’тс’ (там жа, 488). Гл. клас.