Verbum

Лупе́ка ’скуралуп, жывадзёр’, ’карыслівец, абдзірала’, ’які моцна карае’ (Гарэц., Нас.; мсцісл., З нар. сл.), смал. лупе́ка ’тс’. Да лупі́ць ₁ < луп ₂ (гл.). Аб суфіксе ‑ек‑а гл. Сцяцко (Афікс. наз., 37).

Лупе́нік ’масляк’ (лід., Сцяшк. Сл.), шчуч., баранав. лупе́нікі, іўеў. лупі́ннік ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да лупі́ць ₁ (гл.). Матывацыя: у іх лёгка лупіцца скурка шапачкі. Параўн. таксама славац. łupinki ’апенькі сапраўдныя’.

Лупе́нікі ’бульба ў мундзірах’ (ваўкав., Сцяшк. Сл.). Да лупі́ць ₁ ’здзіраць скуру’ (гл.). Аб суфіксе ‑ень, да якога пазней далучыўся ‑ік‑і, гл. Сцяцко (Афікс. наз., 38–39).

Лу́пень, зарабі́ць лу́пня ’быць адлупцаваным’ (жытк., Нар. словатв.), лу́пе́нь ’лупцоўка, калатня’, ’непамерная плата’, даць лу́пня, заробіць лу́пня ’атрымаць лупцоўку’ (ТС). Укр. да́ти лу́пня, рус. разан. дать лупака́, урал. лу́панцы ’біццё’, укр. жытом. лупанець ’удар рукой’, польск. dać łupnia, якое, магчыма, запазычана з усх.-слав. моў (Слаўскі, 5, 333). Там жа даецца і прасл. форма lupьnjь, якая да lupiti > лупі́ць ’моцна біць, лупцаваць’.

Лупе́ха — зняважлівае слова на кабету з тоўстымі вуснамі (КЭС, лаг.). Адпрыметнікавае ўтварэнне (< лупаты) з суфіксам ‑ех‑а (Сцяцко, Афікс. наз., 100). Да лу́па ₁ (гл.).

Лупе́ш ’перхаць’ (навагр., Жыв. сл.). Да лупе́ж (гл.). Аднак у гэтым значэнні лексема, відавочна, запазычана з польск. мовы, дзе яшчэ ст.-польск. łupież ’тс’ (XVI ст.).

Лупе́шыць ’лупцаваць’ (Ян.). Гл. лупа́сіць.

Лу́пік ’лазіна, з якой садрана кара’ (ТС). Да лупі́ць ’здзіраць кару’. Суфікс ‑ік, як ду́бчык, драг. бэ́чік ’пуга’.

Лу́піна ’губа’ (докш., Янк. Мат.), ’тоўстая губа’ (міёр., Нар. словатв.). Да лу́па ₁ (гл.).

Лупі́на ’вонкавая абалонка плода, семя’, ’шкарлупіна ад яйка’, ’высеўкі’ (ТСБМ, Бес., Сцяшк., Сл. ПЗБ), лупі́нка ’скура льнянога семя’ (Уладз.), лупі́ны ’бульбяныя ачысткі, адходы пасля ачысткі пладоў, семя, караняплодаў’ (ТСБМ, Бес., ТС, Вешт., Сцяшк.), лупі́нне ’шалупіны’ (ТСБМ). Укр. лупи́на, польск. łupina, палаб. lai̯pai̯nə, н.-луж. łupina, lupʼiny, upʼiny, в.-луж. łupizna, łupina, lupina, чэш. lupina, мар. łupina, славац. lupina, славен. lupína, lupinja, серб.-харв. лу̀пина, љу̀пина, лу̏пина, ц.-слав. лупина. Прасл. lupina ’абалонка, покрыва чаго-небудзь: шалупайка, шкарлупіна, лушпіна, кара, луска, ракавінка’ ўтворана ад lupiti > лупі́ць ₁ (гл.). Такі ж суфікс і ў літ. lupynà ’скурка, лупіна, луска’, ’худы конь’ (Слаўскі, 5, 341). Гл. Liet. term. 182, дзе Грынавяцкене і інш. бел. лексему выводзяць з літ.

Лу́піны ’драпіны’ (Гарэц.), лупі́ны ’тс’ (Дразд.). Да лупі́ць ₁ ’драць’ (гл.). Аб суфіксе ‑ін‑ы гл. Сцяцко (Афікс. наз., 42).