Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

жартлі́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і жартаўлівы.

жарто́ўна-сатыры́чны, ‑ая, ‑ае.

Які характарызуецца наяўнасцю гумару і сатыры. Жартоўна-сатырычны твор.

жарто́ўны, ‑ая, ‑ае.

Вясёлы, забаўны, які мае характар жарту. Беларускія народныя жартоўныя песні.

жарту́ючы,

1. Дзеепрысл. незак. ад жартаваць.

2. у знач. прысл. Жартам, дзеля забавы. Над ёй нахіліўся Залескі і крыкнуў, сур’ёзна ці жартуючы — яна не зразумела: — А вы, Карпаўна, сумавалі па сапраўднай вайне. Вось яна, любуйцеся. Шамякін.

3. у знач. прысл. Лёгка, без намаганняў. Жартуючы ўсё зрабіў.

•••

Не жартуючы — сур’ёзна, па праўдзе.

жа́рцік, ‑а, м.

Памянш.-ласк. да жарт.

•••

Строіць жарцікі гл. строіць.

жа́ры, ‑ая, ‑ае.

Жоўта-карычневы, рыжы. На штаны, на месцы калень, ляглі жарыя лапікі са старога, зношанага даўно армяка. Галавач.

жа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.

Разм.

1. Моцна прыпякаць. Жарыць-скварыць сонца, Ліст не скалыхнецца, Горача бясконца, Рагамі пот льецца. Колас.

2. Рабіць што‑н. заўзята, з азартам. Жарыць польку. Жарыць у карты. Жарыць з гармат. □ Штык зламаў — крышы прыкладам, Збіў прыклад — жар кулаком. Колас. // Бурна, з сілай праяўляцца (пра з’явы прыроды). Дождж жарыць.

жарэ́бнасць, ‑і, ж.

Стан жарэбнай кабылы, асліцы, вярблюдзіцы. Жарэбнасць кабыл.

жарэ́бная,

Цяжарная (пра кабылу, асліцу, вярблюдзіцу).

жарэ́бчык, ‑а, м.

Памянш.-ласк. да жарабок; невялікі жарабок. Быў проста жарэбчык, малюсенькі, кволенькі, здаецца, мала большы за добрае ягнё. Якімовіч.