Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

гры́ўка, ‑і, ДМ грыўцы; Р мн. грывак; ж.

1. Памянш.-ласк. да грыва.

2. Апушчаная на лоб і падстрыжаная пасма валасоў. Адчувалася, нібы і пад гэтай меднай грыўкай, гулліва навісаўшай на лоб, калышуцца цьмяныя думкі. Лынькоў.

гры́ўня, ‑і; Р мн. грывень і грыўняў; ж.

1. Гіст. Грашовая адзінка ў Старажытнай Русі — злітак серабра вагон каля фунта.

2. Гіст. Сярэбранае або залатое ўпрыгожанне, якое насілі на шыі ў Старажытнай Русі.

3. Уст. Дзесяцікапеечная манета. Пасажыры купляюць, спяшаюцца, соваюць дзецям пятакі, грыўні, на хаду кідаюць ягады ў рот. Хомчанка.

грыф 1, ‑а, м.

1. У антычнай міфалогіі — крылатае страшыдла з тулавам ільва і галавой арла або льва.

2. Вялікая драпежная птушка, якая гнездзіцца на скалах, абрывах, адзіночных дрэвах і жывіцца падлай.

[Грэч. gryps.]

грыф 2, ‑а, м.

1. Доўгая драўляная пласцінка на шыйцы музычных інструментаў, да якой у час ігры прыціскаюць струны. Гітара была добрая, з прыгожымі малюнкамі на версе, з вялікім чырвоным бантам на канцы грыфа. Васілёнак.

2. Стальны прут атлетычнай штангі, на які надзяваюцца шары, дыскі.

[Ням. Griff.]

грыф 3, ‑а, м.

1. Штэмпель з узорам чыйго‑н. афіцыйнага подпісу, а таксама адбітак з гэтага штэмпеля. Бланк з грыфам установы. □ Светла-жоўтыя, горда аздобленыя двухмоўным грыфам паўпрэдства СССР пакеты прыходзяць на лагерную пошту амаль штодня. Брыль.

2. Надпіс на дакуменце, выданні, які вызначае правілы карыстання імі. Апублікаваць брашуру пад грыфам: «На правах рукапісу». □ Палкоўнік запісаў.. [лічбы] на бланку з грыфам «Сакрэтна», затым утаропіўся ў іх вачамі і задумаўся. Дудо.

[Ад фр. griffe — кляймо, штэмпель.]

гры́фель, ‑я, м.

Палачка з аспіднага сланцу для пісання на грыфельнай дошцы. Правесці грыфелем па чорнай дошцы.

[Ням. Griffel.]

гры́фельны, ‑ая, ‑ае.

Зроблены з аспіднага сланцу. Грыфельная дошка.

грыфо́н, ‑а, м.

1. Тое, што і грыф ​1 (у 1 знач.).

2. Даўгашэрсны сабака з пароды выжлаў.

грэ́баванне, ‑я, н.

Адсутнасць павагі, пагардлівыя адносіны да каго‑, чаго‑н.

грэ́баваць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; незак.

Адчуваць агіду, з пагардай адносіцца да каго‑, чаго‑н. Лукаш не грэбаваў нічым, падбіраў усё, што можна было ў рот узяць. Лобан. Юля добры аграном, любіць сваю справу, не грэбуе ніякай работай. Дуброўскі.

грэ́бацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Грэбціся, корпацца. — Наляціць Доньку ад камандзіра, — пачуў .. [Дзямід Сыч] за сваёй спіною ажыўлены голас Ражанскага, — грэбаецца, як тая курыца. Паслядовіч.

грэ́баць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Грэбці (пальцамі, рукамі і пад.).