Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

абарты́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Накіраваны на спыненне якога‑н. працэсу, хваробы і пад. Абартыўныя сродкі. Абартыўнае лячэнне.

2. Спец. Які спыніў сваё развіццё ў самым пачатку; недаразвіты. Абартыўныя органы раслін.

абарыге́н,

гл. абарыгены.

абарыге́нны, ‑ая, ‑ае.

Мясцовы, мясцовага паходжання. Абарыгеннае насельніцтва. Абарыгенная парода жывёлы.

абарыге́ны, ‑аў; адз. абарыген, ‑а, м.

1. Першыя пасяленцы, карэнныя жыхары краіны, мясцовасці; туземцы, аўтахтоны. Абарыгены Камчаткі.

2. Арганізмы, якія ўзніклі ў працэсе эвалюцыі ў дадзенай мясцовасці.

[Лац. aborigines.]

абаспа́цца, ‑сплюся, ‑спішся, ‑спіцца; зак.

Разм. Перабраць меру ў сне. [Галя:] — Ад гультайства можна абаспацца і нават апухнуць. Сабаленка.

абасса́цца, ‑ссуся, ‑ссешся, ‑ссецца; зак.

Разм. Ссучы, перабраць меру. Тут аднаго хачу, нарэшце, я: Над байкаю мая каб не прапала праца, — Хай помніць кожнае ліслівае цяля, Што можна ссаць, ды можна й абассацца. Крапіва.

аба́т, ‑а, М абаце, м.

1. Ігумен каталіцкага мужчынскага манастыра.

2. У Францыі — назва каталіцкага свяшчэнніка.

[Лац. abbas, abbatis з сір.]

абаткну́ты, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абаткнуць.

абаткну́ць, ‑ткну, ‑ткнеш, ‑ткне; ‑ткнём, ‑ткняце; зак., што.

1. Заткнуць, заканапаціць чым‑н. дзіркі, пазы і пад. Абаткнуць сцены мохам. Абаткнуць і засмаліць лодку.

2. Абгарадзіць, абсадзіць што‑н., наўтыкаўшы галінак або палак.

абаты́са, ‑ы, ж.

Ігумення каталіцкага жаночага манастыра.

[Лац. abbatissa.]