Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

уцяжа́рванне, ‑я, н.

Кніжн. Дзеянне паводле знач. дзеясл. уцяжарваць — уцяжарыць.

уцяжа́рвацца, ‑аецца; незак.

Зал. да уцяжарваць.

уцяжа́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уцяжарыць.

уцяжа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.

Кніжн. Зрабіць цяжэйшым. Уцяжарыць прэс. Уцяжарыць канструкцыю.

уцяжны́, ‑ая, ‑ое.

Спец.

1. Які ўцягвае, убірае ў сябе. Уцяжны рукаў помпы.

2. Які ўбіраецца, уцягваецца. Уцяжныя кіпцюры драпежных жывёл.

уцяка́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. уцякаць ​2 — уцячы ​2 (у 1–3 знач.); уцёкі.

уцяка́ць 1, ‑ае; незак.

Упадаць (пра раку, ручай і пад.). Ручай уцякае ў рэчку.

уцяка́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уцячы ​2.

уцяка́ч, уцекача, м.

1. Той, хто ўцякае або ўцёк адкуль‑н. У [партызанскія].. рады ўліваліся ўсё новыя і новыя людзі — калгаснікі, абкружэнцы, уцекачы з нямецкага палону. М. Ткачоў.

2. Разм. Тое, што і бежанец.

•••

Даць (задаць) уцекача — тое, што і даць (задаць) дзёру (гл. даць).

уцяка́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Жан. да уцякач.

уця́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., што і з дадан. сказам.

Разм. Зразумець сэнс, змест чаго‑н. Пытанне прагучала нечакана, і Вера не адразу ўцяміла, пра што гаворыць вяснушкаваты, кірпаносы хлапец. Асіпенка. Маці ніяк не магла ўцяміць усяго таго, што так нечакана здарылася. Ставер. // Поўнасцю, да канца ўсвядоміць што‑н. Прашу, калегі, цвёрда ўцяміць Святую мудрасць даўніх год: Малая кропля крышыць камень, Цярплівасць — сцены перашкод. Бачыла.