Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

умыкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго.

Спец. Выкрасці дзяўчыну з мэтай заключэння шлюбу. Было ясна — без шлюбу ў царкве Андрэй не згодзен аддаць Насці, і далейшая спрэчка ні да чаго не прывядзе. Разбіраючы гэту перашкоду, Кузьма сказаў Насці: — Застаецца адно: умыкнуць цябе. Колас.

умы́ты, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад умыць.

умы́цца, умыюся, умыешся, умыецца; зак.

1. Памыць, вымыць сабе твар, рукі. Умыцца крынічнаю вадой. □ — Мы потым, — адказала Галя і тузанула сястру за руку. — Пайшлі хуценька ўмыемся. — І абедзве выскачылі праз сенцы на двор. Хадкевіч.

2. перан. Абмыцца, асвяжыцца дажджом, расой і пад. Сонца, умыйся расою На світальнай зары. Бялевіч.

•••

Умыцца кроўю — быць збітым.

Умыцца слязамі — заплакаць.

умы́ць, умыю, умыеш, умые; зак.

1. каго-што. Памыць, вымыць, апаласнуць каму‑н. твар, рукі, шыю. Умыць твар і прычасацца.

2. (звычайна ў форме дзеепрым. зал. пр.); перан. Памачыць, асвяжыць дажджом, расой. Ранак сонечны, умыты росамі. Пестрак.

•••

Умыць рукі — ухіліцца ад удзелу ў якой‑н. справе, зняць з сябе адказнасць за што‑н.