Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

крыміна́льнік, ‑а, м.

Той, хто ўчыніў злачынства супраць жыцця або маёмасці. [Цімох Будзік] адбыў два гады арыштанцкіх рот за падпал панскай стадолы, сядзеў як крымінальнік. Колас.

крыміна́льны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны са злачынствам; злачынны. Крыштальная справа. Крымінальны выпадак.

крыміно́лаг, ‑а, м.

Спецыяліст у галіне крыміналогіі.

крымпле́н, ‑у, м.

Сінтэтычная тканіна з поліэфірнага валакна.

крымпле́навы, ‑ая, ‑ае.

Пашыты, зроблены з крымплену. Крымпленавая сукенка.

крымчакі́, ‑оў; адз. крымчак, ‑а, м.; крымчачка, ‑і, ДМ ‑чцы; мн. крымчачкі, ‑чак; ж.

Малалікая народнасць, якая пражывае галоўным чынам у гарадах Крымскай вобласці УССР.

крымча́не, ‑чан; адз. крымчанін, ‑а, м.; крымчанка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. крымчанкі, ‑нак; ж.

Жыхары Крыма.

крымча́чка,

гл. крымчакі.

крыналі́н, ‑а, м.

Даўнейшая шырокая спадніца на тонкіх абручах, стальных або з кітовага вуса.

[Фр. crinoline.]

крыні́ца, ‑ы, ж.

1. Натуральны выхад падземных вод на паверхню зямлі. Вуглякіслыя крыніцы. Мінеральныя крыніцы. Серавадародныя крыніцы. // Вадаём, які ўтвараецца на месцы выхаду падземных натуральных вод. Набраць вады ў крыніцы. □ Коціцца, ўецца далінкай крыніца, Б’ецца, плюскоча ў каменнях вадзіца. Купала.

2. перан.; чаго. Тое, з чаго бярэцца, чэрпаецца што‑н.; тое, што дае пачатак чаму‑н., служыць асновай для чаго‑н. Крыніца багацця. Крыніца радасцей. □ Народная, жывая мова, яе каларытная фразеалогія з’яўляюцца асноўнай крыніцай моўных сродкаў пісьменніка. Адамовіч. Прызнанне жыцця крыніцай мастацтва — асноўны прынцып рэалізму. У. Калеснік.

3. Спец. Пісьмовыя помнікі, дакументы, на аснове якіх пішуцца навуковыя даследаванні. Літаратурныя крыніцы.

•••

Біць крыніцай гл. біць.

Жывая крыніца — пра тое, што існуе ў сваім першапачатковым, натуральным стане. Стыхія народнай творчасці з дзіцячых гадоў акружала Самуіла Плаўніка, а беларуская мова яму была вядома з жывых крыніц.