Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

шчаўе, , н.

Травяністая і паўкустовая дзікарослая расліна з прадаўгаватым ядомым лісцем кіслага смаку, а таксама страва, прыгатаваная з лісця гэтай расліны.

  • Сакавітае ш.
  • Сёрбаць ш.

|| прым. шчаўевы, .

  • Шчаўевая кіслата.

шчаўчок, , м.

  1. Рэзкі адрывісты гук, які ўтвараецца пры сутыкненні, рабоце механізма і пад.

    • Ш. затвора вінтоўкі.
  2. Тое, што і пстрычка.

шчаціністы, .

  1. Пакрыты густым шчаціннем, густа парослы жорсткімі валасамі.

    • Ш. хіб.
    • Ш. твар.
  2. Жорсткі, які нагадвае шчацінне (пра валасы, поўсць).

    • Шчаціністыя вусы.

|| наз. шчаціністасць, .

шчацініцца, ; незак.

Падымацца ўгору, уставаць тарчма.

  • Шчаціняцца валасы на няголеным твары.
  • На паляне шчацініцца сівец.

шчацініць, ; незак.

Падымаць угору, натапырваць (поўсць, шчацінне і пад.).

  • Кошка шчацініць поўсць.
  • Вецер шчацініў салому на страсе (перан.).

шчацінка, , ж.

  1. гл. шчацінне.

  2. Кароткі жорсткі волас.

шчацінне, , ж., зб.

  1. Жорсткая прамая шэрсць у некаторых жывёл.

    • Чорнае ш. дзіка.
  2. Кароткія жорсткія валасы на няголеным твары (разм.).

    • Ш. пакрыла твар.
  3. Жорсткая валасяная частка шчоткі, пэндзля і пад.

|| памянш. шчацінка, .

|| прым. шчацінны, .

шчодры, .

  1. Які шырока аказвае дапамогу, ахвотна траціць сродкі на іншых, не скупы.

    • Ш. чалавек.
    • Шчодрай рукой надзяляць каго-н. (не шкадуючы).
    • Ш. на пахвалу (перан. які з ахвотай, многа хваліць).
  2. Каштоўны, багаты.

    • Ш. падарунак.
    • Шчодра (прысл.) надзяляць каго-н. чым-н.
  3. перан. Моцны, інтэнсіўны ў сваім дзеянні, выяўленні.

    • Ш. бой.
    • Ш. дождж.

|| наз. шчодрасць, .

шчолач, , ж.

Растворанае ў вадзе едкае хімічнае рэчыва, якое ўтвараецца пры злучэнні солі з кіслатой і афарбоўвае лакмусавую паперу ў сіні колер.

|| прым. шчолачны, .

  • Шчолачная рэакцыя.

шчолачнасць, , ж.

Ступень насычанасці чаго-н. шчолаччу.