Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

рэцыдывіст, , м.

Злачынец, які адбыў пакаранне і зноў зрабіў злачынства (злачынствы).

  • Злодзей-р.

|| ж. рэцыдывістка, .

|| прым. рэцыдывісцкі, .

рэцыдыў, , м. (кніжн.).

  1. Зварот хваробы пасля таго, калі здавалася б, што яна ўжо прайшла.

    • Р. рэўматызму.
  2. Паўторнае праяўленне чаго-н. (адмоўнага).

    • Р. страху.
    • Р. крадзяжу.

|| прым. рэцыдыўны, .

рэцэнзаваць, ; незак.

Пісаць рэцэнзію на што-н.

  • Р. манаграфію.

|| зак. прарэцэнзаваць, і адрэцэнзаваць, .

рэцэнзент, , м.

Аўтар рэцэнзіі.

|| ж. рэцэнзентка, .

|| прым. рэцэнзенцкі, .

рэцэнзія, , ж.

Крытычны водзыў пра што-н. напісанае, створанае, пра спектакль, фільм і пад.

  • Р. на паэтычны зборнік.
  • Аддаць манаграфію на рэцэнзію.
  • Станоўчая р.

|| прым. рэцэнзійны, .

рэцэпт, , м.

  1. Прадпісанне ўрача аб саставе лякарства, яго прыгатаванні і спосабе прымянення.

    • Выпісаць р. на парашкі.
    • Водпуск лякарстваў па рэцэптах.
    • Р. на акуляры.
  2. Спосаб прыгатавання чаго-н.

    • Кулінарныя рэцэпты.
    • Р. варкі грыбоў.
  3. перан. Настаўленне, парада, як дзейнічаць у тым ці іншым выпадку.

    • Цяжка даць р. на ўсе выпадкі жыцця.

|| прым. рэцэптавы, , рэцэптны, і рэцэптурны, .

  • Рэцэптавы або рэцэптны бланк.
  • Рэцэптурны аддзел (у аптэцы).

рэцэптары, , м. (спец.).

У арганізме жывёл і чалавека: спецыяльныя адчувальныя ўтварэнні, якія ўспрымаюць раздражненні з навакольнага і ўнутранага асяроддзя і ператвараюць іх у нервовыя імпульсы, што перадаюцца ў цэнтральную нервовую сістэму.

рэцэптура, , ж. (спец.).

  1. Раздзел фармацыі, які займаецца правіламі выпісвання рэцэптаў.

  2. Спосаб прыгатавання лекавых рэчываў, якіх-н. сумесей.

|| прым. рэцэптурны, .

рэч, , ж.

  1. Асобны прадмет, выраб.

    • Антыкварная р.
  2. Тое, што належыць да асабістай рухомай маёмасці.

    • Чамадан з рэчамі.
    • Цёплыя рэчы.
  3. Пра творы навукі, мастацтва.

    • Ён напісаў цудоўную р.
    • Слабая р.
  4. Нешта, нейкая з’ява, абставіны.

    • Складаная р. жыццё.
    • Дзіўная р.! (вокліч, які паказвае на моцнае ўражанне).
    • Называць рэчы сваімі імёнамі (гаварыць прама, не хаваючы ісціны).

|| прым. рэчавы, .

  • Р. мяшок.
  • Р. доказ.
  • Рэчавае права (маёмаснае права валодання рэчамі).
  • Рэчавая хвароба (цяга да набывання рэчаў у 2 знач., набывальніцтва, рэчавізм).

рэчавізм, , м. (неадабр.).

Цяга да рэчаў (у 2 знач.), да матэрыяльных каштоўнасцей на шкоду каштоўнасцям духоўным, набывальніцтва.