Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

нішчымніца, , ж. (разм.).

  1. Посная ежа.

    • Сядзець на нішчымніцы.
  2. Бясхлебіца.

нішчымны, .

  1. Не прыпраўлены скаромным, без скаромнага; посны.

    • Нішчымная капуста.
  2. Без нічога, без якіх-н. дабавак; пусты.

    • Есці н. хлеб.

нішчыцца, ; незак.

Знішчацца, гінуць, прападаць.

  • Безгаспадарчасцю нішчыцца дабро дзяржавы.

нішчыць, ; незак.

Знішчаць, разбураць; пустошыць, не даваць развівацца.

  • Н. лясы.
  • Агонь спапяляў і нішчыў усё на сваім шляху.

|| наз. нішчэнне, .

ніяк, прысл.

Ніякім чынам; зусім.

  • Н. нельга (немагчыма).
  • Н. не ўспомніць.

ніякавата, прысл. (разм.).

  1. Няёмка, не па сабе, сарамліва.

    • Адчуваць сябе н.
  2. Нязручна, нягожа.

    • Без дзягі хадзіць н.

ніякі, , займ.

  1. У адмоўных сказах: ніводны, які б ні быў.

    • Ніякія довады не памаглі.
  2. у спалуч. з часц. «не». Зусім не (разм.).

    • Н. я не сваяк табе.

  • Без нічога ніякага (разм.) — без дай прычыны; раптоўна.

  • Не вытрымліваць ніякай крытыкі — быць нікуды не вартым.

нова...

Першая частка складаных слоў у знач.:

  1. новы (у 1 знач.), які ўпершыню з’явіўся, напр. новазаведзены, новаўтварэнне;
  2. які адносіцца да новых месц, да новага месца, напр. новаадкрывальнік, новапасяленец;
  3. супрацьлеглы старажытнаму (у 1 знач.), напр. новагрэчаскі, новаеўрапейскі;
  4. які толькі што пачынае што-н., прыступае да чаго-н.; які з’яўляецца навічком, напр. нованароджаны, новапрызначаны.

новабудоўля, , ж.

  1. Будаўніцтва новых заводаў, дамоў і пад.

    • Працаваць на новабудоўлі.
  2. Новае збудаванне.

    • Школа-н.

нованароджаны, .

  1. Які толькі што або нядаўна нарадзіўся.

    • Нованароджаныя дзеці.
  2. Той, хто адзначае дзень свайго нараджэння.

    • Павіншаваць нованароджанага.