Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

ніць, , ж.

  1. мн. Тое, што і нітка.

  2. Прадмет, які падобны на нітку, нагадвае нітку.

    • Н. лямпы напальвання.
    • Ніці павуціння.
  3. перан. Тое, што злучае адно з адным, служыць для сувязі.

    • Ніці дружбы.

  • Праходзіць пуцяводнай ніццю (кніжн.) — вылучацца, падкрэслівацца ў якасці галоўнай ідэі.

  • Пуцяводная ніць — тое, што дапамагае знайсці верны шлях у дасягненні чаго-н.

|| прым. ніцяны, .

нічога1, займ. , нескл.

Тое, што і нішто​1 (у 1 знач.).

  • Яго н. не цікавіць.

нічога2, прысл.

  1. прысл. Тое, што і нішто (у 1 знач.).

    • Адчуваю сябе н.
  2. безас. у знач. вык. Хоць бы што, не шкодзіць.

    • Многія стаміліся, а ён — н.
  3. у знач. пабочн. Неістотна, не мае значэння; абыдзецца.

    • Н., шапка знойдзецца.

нічый, займ.

Які не належыць нікому.

  • Нічыя зямля.

нічыйны, (разм.).

  1. гл. нічыя.

  2. Тое, што і нічый.

нічыя, , ж.

Такі вынік гульні, барацьбы і пад., калі ні адзін з праціўнікаў не выйграе.

  • Згадзіцца на нічыю.

|| прым. нічыйны, .

  • Н. лік.

ніша, , ж.

Паглыбленне ў сцяне для змяшчэння там чаго-н.

  • Глыбокая н.

нішкам, прысл. (разм.).

  1. Моўчкі. Ка мне схілілася ты н.

  2. Непрыкметна для іншых; употай.

    • Увайсці ў хату н.

нішто1, займ.

  1. Ні адзін прадмет, ніякая з’ява, ніякая справа.

    • Яго н. не цікавіць.
  2. нішто, за ні што, нічым, н. Пра каго-, што-н., хто (што) нічога сабой не ўяўляе, не мае ніякай цаны.

    • Ператварыцца ў н.

нішто2, прысл.

  1. прысл. (часта ў спалучэнні са словам «сабе»), Нядрэнна, ніштавата, даволі добра.

    • Жывуць н. сабе.
  2. безас. у знач. вык. Хоць бы што, не шкодзіць.

    • Трапіў у аварыю — і н.
  3. у знач. вык. (часта ў спалучэнні са словам «сабе»), Неблагі, нядрэнны.

    • Ураджай н.
    • Дзяўчына н. сабе.