Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Крыва́вец1 ’гуляўнік лёзеліеў, Sisymbrium loeselii L. (Кіс.). Гл. кроў.

Крыва́вец2 ’святаяннік звычайны, Hypericum perforatum’ (Маш.). Гл. крывавец©.

Крыва́лы ’прылады да калёс, каб вазіць бярвенні’ (Янк. III, Бяльк.). Гл. крывулі.

Крыва́ўка1 каўбаса з крыві’ (Сцяшк., Сержп. Пр., Вешт., ТС). Да крывавы. Гл. кроў.

Крыва́ўка2 ’дызентэрыя’ (Гарэц., КЭС, лаг., ЭШ, Касп., Мат. Гом.). Да крывавы. Гл. кроў.

Крыва́ўнік1 ’лекавая расліна сямейства складанакветных, Achilea L.’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Сцяшк., Кіс., Жыв. сл., Касп., Мат. Гом.). Гл. кроў.

Крыва́ўнік2. Гл. крывавец2 (Нар. лекс.) і крываўнік1.

Крыве́ц ’аднавокі’ (Мат. Гом.). Пераход значэння *крывы* > ’аднавокі’ агульнаславянскае. Параўн. крываокі.

Крыве́ч ’назва невялікага лесу’ (Сцяшк.). Да крывы (гл.). Невялікія дрэвы называюць крывымі. Словаўтваральна да *крывеча. Мадэль на ‑єна з агульным значэннем сукупнасці. Параўн. пустыпустэча ’стары лес’ (Сцяцко, Афікс. наз., 102–103).

Крывіч ’кроўны сваяк’ (ТС). Гэта назва двухсэнсавая. Яна магла ўтварыцца ад кроў (параўн. кроўны). Але хутчэй ад старога этноніма крывічы. Цікава, што другасныя значэнні слова галоўным чынам адмоўныя, бо звязваюцца з крывы (параўн. Фасмер, 2, 375–376).

Крыво́е са́ла ’каўбаса’ (Жд. 2). Ці не звязана з формай кола? Параўн. кола каўбасы.

Крыво́к ’кулік’ (Мат. Гом.). Магчыма, так названы паводле «крывых скачкоў». Гл. крывы.

Крыву́лі1 ’калёсы для перавозкі лесу’ (Сцяц., Сцяшк., Нар. лекс., Нар. сл., Шатал., Сл. паўн.-зах.). Параўн. польск. krzywula ’тыльны шворан на возе’. Да крывы1 (гл.).

Крыву́лі2 ’ногі’ (Нар. лекс.). Да крывы1 (гл.), крываногі.