Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Кне́біль ’маленькая завостраная палачка, якая служыць для вязкі снапоў’ (Шатал.). Параўн. кнібель (гл.) і кнэбэль (гл.). Укр. кнебель запазычана праз польск. knebel ’тс’ з ням. Knebel ’тс’ (Слаўскі, 2, 284–285).

Кне́гавіца ’птушка кнігаўка’ (Сцяшк.). Гл. кнігаўкал кнігай.

Кнегі́нька памянш. да кнегіня (гл.) (Мат. Гом.).

Кнегі́ня дзяўчына (дарослая)’ (Мат. Гом.). Гл. княгіня^.

Кнежо́к памянш. да княж (гл.) (Мат. Гом.).

Кне́жыць ’плакаць перад шлюбам (пра нявесту)’ (Кліх). Гл. княгіня2.

Кне́ўка ’птушка кнігаўка’ (Сцяшк.). Гл. кнігаўка, кнігай

Кне́хціцца ’неспакойна ляжаць, варушыцца, варочацца, перакочвацца’ (КЭС, лаг.), ’капрызнічаць, плакаць’ (Нар. сл.). Няясна.

Кне́я ’лясны гушчар, нетры, пушча’ (Яшк.). Рус. кнея, польск. knieja ’тс’. Трэба адзначыць, што ў іншых славянскіх мовах захавалася толькі ў тапаніміцы (ст.-чэш. Kniejě, серб.-харв. Kneja, славен. Kneja). Традыцыйна лічыцца праславянскім словам: kъněja (Слаўскі, 2, 287) да kъnъ < *kъmn‑ ’пень’. Але, па-першае, словаўтварэнне kъněja (< kъn-ěja) вельмі ненадзейнае, па-другое, само слова kъnь трэба выводзіць з kъmn-; па-трэцяе, семантыка лексемы кнея далёкая ад той, якую бачаць у прасл. къnъ. Таму пытанне аб крыніцы рэальна існуючых беларускіх, рускіх і польскіх слоў патрабуе дадатковых фактаў і аргументаў.