Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Карбо́ўка ’драўляны зубчасты валік або кольца для ціснення штрыхоў на сырым посудзе’ (Крыв., Вяр.), да карбаваць (гл.).

Карбу́нак. Ужываецца ў праклёне «Каб цябе карбунак задавіў f Акыій! Каб на вас карбунак які напаў» (Янк. Мат.). Гл. карбунец.

Карбуне́ц ’карбункул’ (Суднік, вусн. паведамлю полац.), нерэгулярнае пераўтварэнне ад карбункул з дапамогай прадуктыўнага суфікса ‑ец (∼ак < ъкъ у папярэднім выпадку). Гл. карбункул.

Карбу́нкул ’гнойнае запаленне глыбокіх слаёў скуры’ (ТСБМ), непасрэдна з лац. Carbunculus. Nomen deminutivum ад carbō carbonis ’вугаль’ (carbunculus ’рубін’) або праз польск. пасрэдніцтва (Слаўскі, 2, 70–71).

Карва́ты ’закарузлы, закарэлы’ (Нар. лекс.) < *кара‑ ваты да каравы (гл.).

Карва́ць1 ’ложак’ (Бяльк.), з краваць (гл.).

Карва́ць2 ’яловыя палкі, якія перашкаджаюць мядзведзю дабрацца да калоды з пчоламі’ (Рам.). Няясна.

Карвашы́ ’адкладныя нарукаўнікі ў світках часцей за ўсё каляровага сукна’ (КЭС), запазычанне з польск. karwasz, якое з венг. karvas (Брукнер, 221).

Карга́ ’старая’ (ТСБМ), рус. корга ’старуха’. Запазычанне з цюрк. karga (Бернекер, 490).

Карго́злік ’слабы, невялікага росту чалавек’ (Мат. Маг.), з *карнагуз‑лік. Першая частка гэтага складанага слова да прасл. къгпъ (укр. корнай, рус. корный ’кароткі’), другая — гуз, гузна (гл.). Параўн. рус. кургузый < къгпъ‑ guzъ. Няясная трэцяя частка. Магчыма, да суфіксаў ‑еі‑ікь. Параўн. курдупель (гл.) < къгпъ‑dup‑elb (Лабко, Бел.-польск. ізал., 72).

Кардо́н1 ’дзяржаўная граніца’ (ТСБМ), ’месца, дзе знаходзіцца лясніцкі пункт’ (Яшк.), ’граніца’. Запазычанне з польск. kordon ’граніца’, з франц. cordon ’вяровачка, шнур’ (ад corde ’вяроўка’) (Булыка, Запаз., 141; Фасмер, 2, 324).

Кардо́н2 ’цвёрдая і тоўстая папера’ (ТСБМ) < франц. carton, якое ў сваю чаргу з італ. cartone — Nomen augmentativum ад карта. Замена зыходнага т на д цяжка вытлумачыць.