Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Прэм ’сапраўды’ (Мат. Гом.). З прам(о) (гл. прамы) ’сапраўды, на самой справе’; параўн. рус. прям ’тс’; э ў корані ў выніку нерэгулярных фанетычных змяненняў.

Прэ́міна ’частка ракі, якая зімой не замярзае’ (віл., ЛА, 2). Гл. прамінаў прамы. Пераход а > э пад націскам, параўн. барсаць: бэрсаць.

Прэ́ндаваць ’паважаць, шанаваць’ (брагін., З нар. сл.; Ян.). Укр. жытом. прэндовать ’прызнаваць’. Гл. апрандаваць (з цяжка вытлумачальным пераносам націску).

Прэндзіць ’паважаць’ (брагін., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамлю міёр., З нар. сл.). Гл. папярэдняе слова.

Прэ́нзлі ’дрыжыкі’ (Жд.). З польск. frędzle ’махры’; гл. фрэнзлі.

Прэнт ’металічны прут; арматурнае жалеза’ (ТСБМ, Янк. 1, Бір. Дзярж., Жд., Сл. ПЗБ), прэнт ’качарга’ (Сіг.), ’шворан’ (Мат. Гом.), ’жалезны шпень, які падтрымлівае каптур над камінкам’ (івац., Нар. сл.), ’драўляная частка плуга’ (Выг.), ’мера паверхні (зямлі)’ (Бес.). З польск. pręt ’прут’. Гл. таксама прут, якое, відаць, паўплывала на развіццё семантыкі запазычанага прэнт.

Прэ́нткі, прэ́ндкі, прэ́нкі ’хуткі, жвавы, рухавы’ (Сл. ПЗБ, Скарбы, ЛА, 3), сюды ж прэ́нтка, прэ́ндка, прэ́нтко, прэ́нка, прэ́нко, прэ́нько ’хутка (ісці, ехаць)’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 2), прендко ’тс’ (навагр., Шн. 2). З польск. prędki, prędko ’тс’. Параўн. пру́дкі, пру́ткі.

Прэ́паліс (прополіс) ’прыступ’ (ігн., Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з літ. priepuolis ’тс’.

Прэ́рах ’прарэх’ (Мат. Гом.), прэрых ’тс’ (Мат. Маг.). Гл. прарэх. Аб пераходзе а > э гл. прэміна.

Прэ́рва ’перапынак’, ’перашкода’ (Нас., Байк. і Некр., Яруш.), прорва, прэрвяны ’дождж з перапынкамі’ (шчуч., ЛА, 2), прорва ’прамежак паміж дамамі ў вёсцы’, ’прастора паміж дзвюма вёскамі’ (бераст., ЛА, 5). З польск. przerwa ’перапынак’. Параўн. прорва (гл.).