Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Клы́хаць ’клыпаць, павольна рухацца’ (Сцяшк.). Магчыма, кантамінацыя клішаць (гл.) і клыпаць (гл.)

Клы́чанка ’мятая салома’ (Мат. Гом., Юрч., Яўс.). Гл. клычыць1.

Клы́чыцца ’прарастаць’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. клык1.

Клы́чыць1 ’камячыць, ціскаць, шкуматаць, блытаць’ (ТСБМ, Нас., Касп., З нар. сл., Сл. паўн.-зах., Юрч., Рам., Янк. III, Бяльк., Яўс., Мядзв., Сержп. Пр., КЭС, лаг.). Да klъkъ ’клок’. Дзеяслоў утворан ад назоўніка з другасным падаўжэннем вакалізму (klъkъ > klъčiti > klyčiti). Гл. клок.

Клы́чыць2 ’дражніць, наўмысна кагосьці злаваць’ (Мат. Маг.). Да клычыць1 (гл.).

Клышаве́нь ’абразлівая назва чалавека, у якога ногі крывыя ў каленях’ (КЭС, лаг.). Да клышавы (гл.).

Клыша́вы ’касалапы, крываногі’ (Сл. паўн.-зах., Нар. лекс., Нар. словатв., КЭС, лаг., Мал., ТС). Укр. клишавий, польск. kłyszawy ’тс’. Лічыцца балтызмам. Крыніца адпавядае літ. klìšas ’крываногі, касалапы’, klìšė ’нага’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 36–37). Параўн. клышэнь ’нага’. Давесці генетычную суаднесенасць з літоўскімі лексемамі цяжка, але параўн. в.-луж. klěšiwy ’клышаногі’, klěcha ’нязграбная нага’, н.-луж. klěcha ’тс’. Гл. Слаўскі, 2, 228. Калі сербалужыцкія формы адлюстроўваюць іншую ступень аблаўту, гэта гаворыць у карысць спрадвечнасці польскіх і ўсходнеславянскіх форм, аднак незафіксаванасць адпаведнікаў у паўднёваславянскіх мовах, а таксама ў чэшскай і славацкай выклікае сумненні. Апрача гэтага, пытанне аб магчымасці балтызмаў у сербалужыцкіх мовах не вывучана. Выводзіць клышавы і іншыя беларускія, украінскія і польскія словы з прасл. klěšči ’клешчы, клюшні’ рызыкоўна. Параўн. клюшня1 (гл.).

Клышано́гі ’касалапы’ (ТСБМ, Нік., Янк. II, Сл. паўн.-зах., Гарэц.). Гл. клышавы.

Клы́шка ’замочак’ (Жд. 3). Магчыма, да клышня (гл. клышні). Тады клышка — маленькая клышня.

Клы́шні ’клюшні (у рака)’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. клюшні.

Клы́шы1 ’штаны’ (Яўс.). Кантамінацыя клышэнь (гл.) і клёш1 (гл.).

Клы́шы2 ’крываногі’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. клышавы.