Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Крумкла́н ’грак’ (Сл. паўн.-зах.), параўн. літ. kränklönas ’тс’ (там жа, 2, 530). Балтызм.

Круна́ ’труна’ (Жд. 2). Гл. труна.

Кру́нуць1 ’каркнуць’ (Нас.). Балтызм. Да літ. krunkti ’каркаць’.

Кру́нуць2 ’выпіць залпам’ (Нас.). Відаць, да клюнуць ’тс’. Гукапераймальнае. Параўн. глюкаць, клюкаць ’піць’.

Круп ’запаленне гартані і трахеі’ (ТСБМ). Запазычана праз рускую мову з франц. croup ’тс’ (Шанскі, 2, 8. 416).

Крупа́ ’град’ (Мат. Гом.). Гл. крупы.

Крупе́ня ’крупяны суп’ (ТСБМ, Нас., Нік. Очерки, Бяльк., Касп., Мат. Маг., Нар. сл., Шатал., Мат. Гом., Сл. паўн.-зах.). Запазычанне з літ. kruopiẽnė ’суп з крупы’. Суфіксацыя, характэрная для літоўскай мовы. Параўн. іншыя назвы страў, утвораныя пры дапамозе той жа словаўтваральнай мадэлі: лапеня, раўчэня (Лаўчутэ, Лекс. балт., 20; Лаўчутэ, Балтизмы, 115).

Крупе́ц ’незамярзаючы кароткі прыток у басейне Дняпра’ (Яшк.). Параўн. крупа ’град, мокры снег (гл.).

Кру́піц ’пошасная дзіцячая хвароба горла’ (КЭС, лаг.). Гл. круп.

Кру́пнік1 ’суп з круп’ (ТСБМ, Шат., Шпіл., Нік. Очерки, Вешт., Крачк., Бяльк., Нар. словатв., КЭС, лаг., Касп., Сцяшк., ТС, Сл. паўн.-зах.). Гл. крупы.

Кру́пнік2 ’алкагольны напітак, прыгатаваны з мёду, спірту і розных прыпраў’ (КЭС, лаг.). Параўн. укр. крупник ’тс’, польск. krupnik ’тс’. Цэнтр распаўсюджання гэтай назвы — Беларусь. Семантычны пераход не зусім зразумелы.

Кру́пнічак ’незабудкі’ (Сцяшк. Сл.). Назва тлумачыцца скапленнем маленькіх кветачак на адной сцяблінцы.