Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ял, ‑а, м.

Спец. Суднавая рабочая і вучэбная вёсельна-парусная шлюпка з дзвюма, трыма і чатырма парамі вёсел.

[Ад гал. jol.]

я́лавасць, ‑і, ж.

Часовая адсутнасць прыплоду ў самак сельскагаспадарчых жывёл (пераважна кароў).

я́лавець, ‑ее; незак.

1. Быць у стане ялавасці.

2. Ляжаць аблогай, не апрацоўвацца. Надакучыла ялавець — рук чалавечых запрагла зямля. Скрыган.

я́лавіна, ‑ы, ж.

Зямля, не араная некалькі гадоў запар; аблога. Юрась заараў ялавіну. Чорны. [Грушка:] — На вашай зямлі за вайну стала многа аблог ці, як кажуць у нас, ялавін. Пестрак.

я́лавінны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ялавіны. Ялавіннае поле.

я́лавіца, ‑ы, ж.

Ялавая карова; ялаўка. Карова Яўмена шэсць гадоў была ялавіцай, а на сёмы год узяла ды ацялілася. Жычка.

я́лавічны, ‑ая, ‑ае.

1. Тое, што і ялавы (у 2 знач.). Ялавічныя халявы.

2. Які мае адносіны да ялавічыны; прыгатаваны з ялавічыны. Ялавічныя катлеты.

я́лавічына, ‑а, ж.

Мяса каровы як ежа. Наварыць ялавічыны. □ Кавалак ялавічыны, што захапілі з сабою, пакідаючы абжытую друкарню на беразе дзікага возера, парэзалі на тонкія скрылікі. Карпаў.

я́лавы, ‑ая, ‑ае.

1. Бясплодны, неаплоднены (пра самак сельскагаспадарчай жывёлы). Ялавая карова.

2. Зроблены з ялаўкі (у 2 знач.). Увайшоўшы ў хату, .. [Андрэй Данілавіч] адразу вызваліўся ад моцных ялавых ботаў. Ракітны.

я́лаўка, ‑і, ДМ ялаўцы; Р мн. ялавак; ж.

1. Ялавая карова. Чорная карова-ялаўка насілася берагам, як ашалелая. Пташнікаў.

2. Спец. Скура каровы, якой больш за паўтара года; выраб з такой скуры.