Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

я́хант, ‑а і ‑у, М ‑нце, м.

1. ‑у. Стараславянская назва каштоўных камянёў рубіну і радзей сапфіру.

2. ‑а. Асобны ювелірна апрацаваны кусочак гэтых камянёў, што выкарыстоўваецца як упрыгожанне. Пярсцёнак з яхантам.

я́хантавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да яханту. Яхантавыя завушніцы.

яхі́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Разм. Тое, што і яхідна ​1 (у 2 знач.). [Палатна:] — Уга... знайшлі ціхоню... Гэта не дзед, а яхіда чыстая. Лынькоў.

яхі́дна 1, ‑ы, ж.

1. Млекакормячая жывёліна атрада клаачных, накрытая іголкамі і поўсцю (водзіцца ў Аўстраліі, Новай Гвінеі, Тасманіі).

2. перан. Разм. Пра злога, каварнага чалавека. Не хлопец, а яхідна нейкая.

яхі́дна 2, ‑ы, ж.

Ядавітая аўстралійская змяя сямейства аспідаў.

яхі́днасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан яхіднага. — Можна і зусім уцячы, — мякка, з яхіднасцю параіў Собаль, — дэзерціраваць. Мележ.

яхі́днічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Злосна іранізаваць, з’едліва насміхацца з каго‑н. [Надзя:] — Скалячы зубы, Хвядос будзе яхіднічаць, гігікаць, а ты мусіш выслухоўваць яго, цярпець. М. Ткачоў.

яхі́дны, ‑ая, ‑ае.

Каварны, хітры, з’едлівы. — А якая яна [настаўніца] — прыгожая? — запытала малодшая пападзянка, Антаніна, болей жывая і яхідная. Колас. Мо не чапаць гэтага яхіднага, злога чалавека? Грамовіч.

яхі́дства, ‑а, н.

Тое, што і яхіднасць. [Павел] зірнуў на інструктара, але ніякага яхідства на яго худым абветраным твары не заўважыў. Гроднеў.

я́хканне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. яхкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Раптам даляцела яхканне ганчака, потым грымнуў стрэл — недалёка хадзіў паляўнічы. Гурскі. Заходзячыся ў яхканні, ганчакі амаль даганялі беляка. Краўчанка.

я́хкаць, ‑ае; незак.

Брахаць у час пагоні за зайцам (пра сабаку). Яхкаюць злыя сабакі, Енчаць, абнюхаўшы след. Хведаровіч. Такса яхкала недзе зусім блізка. С. Александровіч.