Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

аску́бваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да аскубці.

аску́бены і аску́блены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад аскубці.

аску́бці, аскубу, аскубеш, аскубе; аскубём, аскубяце; зак., каго-што.

Тое, што і абскубці.

аслабане́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. аслабаняць — аслабаніць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. аслабаняцца — аслабаніцца.

аслабанёны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад аслабаніць.

аслабані́цца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.

Разм.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць парожнім, нічым не занятым. Кошык аслабаніўся. // Стаць свабодным, нікім не занятым. Кватэра аслабанілася.

2. Вызваліцца ад працы, спраў. Аслабаніцца ад клопатаў.

3. Тое, што і вызваліцца (у 1 знач.).

аслабані́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак.

Разм.

1. што. Зрабіць пустым, парожнім, нічым не занятым. Госці.. павесілі верхнюю вопратку на вешалку, якую Вольга гасцінна аслабаніла ад свайго адзення. Корбан. Трэба было скарэй сцерці гэты лён, каб аслабаніць ток. Чарнышэвіч. // Пакінуць, вызваліць што‑н. [Начальнік:] — У дваццаць чатыры гадзіны аслабаніць гэту кватэру. Лынькоў.

2. каго-што. Тое, што і вызваліць (у 1, 2 знач.). Аслабаніць ваеннапалонных. Аслабаніць горад.

3. каго-што. Вызваліць каго‑, што‑н. з таго або ад таго, што трымае, не адпускае. Аслабаніць сініцу з сіла. // Даць палёгку каму‑, чаму‑н. Аслабаніць рукі. // перан. Перастаць абцяжарваць, скоўваць каго‑н. у яго дзеяннях, учынках. Аслабаніць ад апекі.

4. каго. Дазволіць не выконваць які‑н. абавязак. [Кацярына:] — Ад усякіх іншых работ аслабаніце, каб можна было сядзець усё лецечка толькі на сваім участку. Кулакоўскі. // Вызваліць, зняць з пасады. Абдумаўшы грунтоўна коўзкае пытанне, Заяву падала [Ліса:] «Прашу аслабаніць па ўласнаму жаданню». Валасевіч.

аслабаня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да аслабаніцца.

2. Зал. да аслабаняць.

аслабаня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да аслабаніць.

аслабе́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які стаў фізічна слабым, нядужым. Галя дакранулася аслабелай рукой да шчакі Алесі. Шамякін. // Які страціў ранейшую душэўную сілу. Аслабелы духам. // Які страціў ранейшую палітычную і эканамічную магутнасць. // Які стаў менш вострым на ўспрыманне, прытупіўся. Аслабелы зрок.

2. Які зменшыўся ў сіле свайго выяўлення.