Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

асабо́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які ўласцівы пэўнай асобе; які мае дачыненне да пэўнай асобы.

2. Які выражае граматычную катэгорыю асобы. Асабовыя канчаткі дзеяслова. Асабовыя займеннікі.

•••

Асабовая справа гл. справа.

Асабовы рахунак гл. рахунак.

Асабовы склад гл. склад ​2.

асаве́лы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і асалавелы.

асаве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм. Тое, што і асалавець.

асаві́к, ‑а, м.

Абл. Ядомы грыб з чырвонай шапкай; падасінавік. Паміж леташніх лістоў Чырванее асавік, А за ім — кароль грыбоў, Сам магутны баравік. Глебка. Лепей, вядома, было прайсці ў лажок і там карчаваць чырвонагаловыя асавікі. Васілевіч.

аса́да 1, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Тое, што і аблога (у 2 знач.). Асада крэпасці. Асада горада. Зняць асаду.

2. Гіст. Сядзіба асадніка. Яшчэ калі паны пачалі хапаць каля вёсак зямлю і рабіць сабе асады, сын Альшэўскага — лекар і вядомы забойца — выдаў бацьку карнікам за сувязь з беларускімі партызанамі. Бажко.

аса́да 2, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Стан паводле дзеясл. асаджваць ​1 — асадзіць ​1. Яшчэ больш важная навука — Умець дагнаць касу да ладу І даць ёй выклепку, асаду. Колас.

2. Дзяржанне ў прыладах працы, інструменце (малатку, долаце, гэблі і пад.). Асада нажа.

3. Рамка. Партрэт у прыгожай асадзе.

4. Тое, што і шуфляда (у 2 знач.).

аса́дак, ‑дку, м.

1. Драбнюткія частачкі якога‑н. рэчыва, якія выдзеліліся з раствору, вадкасці і аселі на дно. І вось чалавек ля горна зняў з сагана зусім круглую бутэльку з вузкім рыльцам, ускалаціў нейкі асадак і паказаў чалавеку з паласой. Караткевіч.

2. перан. Цяжкае, непрыемнае пачуццё, якое застаецца пасля якой‑н. непрыемнай размовы, падзеі і пад. Словы маці неяк ураз змылі ўвесь той непрыемны асадак на душы. Шамякін. На сэрцы.. [Віталя] застаўся нейкі, трывожны асадак. Васілёнак. [Сцепуржынскі].. пасмялеў. Аднак жа брыдкі асадак страху і прыкрасці ў яго астаўся. Чорны.

3. звычайна мн. (аса́дкі, ‑аў). Спец. Горныя пароды, якія ўтварыліся некалі на дне былых вадаёмаў шляхам асядання мінеральных і арганічных рэчываў; асадкавыя горныя пароды.

аса́джаны 1, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асадзіць ​1.

аса́джаны 2, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асадзіць 2.

аса́джаны 3, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асадзіць ​3.

аса́джаны 4, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асадзіць ​4.

аса́джванне 1, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. асаджваць ​1 — асадзіць ​1.

аса́джванне 2, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. асаджваць ​2 — асадзіць ​2 (у 1 знач.).

аса́джвацца 1, ‑аецца; незак.

1. Незак. да асадзіцца.

2. Зал. да асаджваць ​1.

аса́джвацца 2, ‑аецца; незак.

Зал. да асаджваць ​2.

аса́джвацца 3, ‑аецца; незак.

Зал. да асаджваць ​3.

аса́джвацца 4, ‑аецца; незак.

Зал. да асаджваць ​4.

аса́джваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да асадзіць ​1.

аса́джваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да асадзіць ​2.

аса́джваць 3, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да асадзіць ​3.

аса́джваць 4, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да асадзіць ​4.