Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

цырава́льшчыца, ‑ы, ж.

Жан. да цыравальшчык.

цырава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. цыраваць.

цырава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад цыраваць.

2. у знач. прым. Залатаны цыраваннем. Цыраваныя панчохі.

цырава́цца, ‑руецца; незак.

Зал. да цыраваць.

цырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., што і без дап.

1. Зашываць дзірку ў якой‑н. тканіне, вырабе, не сцягваючы краі ў рубец, а пераплятаючы ніткі тым або іншым спосабам. [Маці] падняла Алесевы шкарпэткі з падлогі і .. пачала іх цыраваць. Броўка. Колькі год рукі зналі адно: Жалі, есці варылі, Бульбу чысцілі, ткалі радно, Цыравалі ды шылі. Гілевіч. / у перан. ужыв. У смутку Марыля штоноч цыравала Нядоляй працёртыя дні. А. Александровіч.

2. Рамантаваць сетку (у 1 знач.), звязваючы разарваныя канцы.

цыра́та, ‑ы, ДМ ‑раце, ж.

Тканіна, накрытая з аднаго боку ці з абодвух бакоў асобым саставам, які робіць яе непрамакальнай. Стол быў засланы цыратай, чатыры крэслы стаялі навокал стала. Чорны. На століках у [машынным] бюро стаялі чатыры пішучыя машынкі. Усе яны былі пакрытыя чахламі з чорнай цыраты. Машара.

цыра́тавы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і цыратовы. У цыратавым фартуху, Маргарыта першая выскачыла з кухні і пабегла ў пярэднюю. Скрыган. [Песенька] выклікала ў памяці дзіцячыя тварыкі, цыратавыя нагруднікі. Лынькоў. [Янук] здымае сваю шапку, .. адкладвае цыратавую падшыўку і дастае адтуль .. лісток паперы. Кулакоўскі.

цыра́тны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да цыраты, звязаны з вырабам цыраты. Цыратны майстар. Цыратная майстэрня.

цырато́вы, ‑ая, ‑ае.

Зроблены з цыраты. Па дарозе папалася.. [Лабановічу] некалькі будак, пунктаў паліцэйскай варты, каля якіх звычайна стаялі або тупалі гарадавыя ў цыратовых плашчах. Колас. У маіх руках — тоўсты агульны сшытак у цыратовай вокладцы. Хомчанка.

цырк, ‑а, м.

1. Від тэатральнага мастацтва, які ўключае акрабатыку, эквілібрыстыку, жангліраванне, клаунаду, эксцэнтрыку, дрэсіроўку жывёл і пад. У цырку, у трэцім аддзяленні, Назарава давала прадстаўленне, — Вялізных тыграў утаймоўвала яна. Корбан.

2. Будынак з амфітэатрам і арэнай, прызначаны для цыркавых паказаў; установа, якая арганізуе такі паказ. Калі пабачыў акрабатаў у цырку, дык яны так ачаравалі яго, што ў Ніка нарадзілася мара стаць калі-небудзь сапраўдным акрабатам. Лынькоў.

[Лац. circus.]