Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

абагачэ́нне, ‑я, н.

Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. абагачаць — абагаціць і абагачацца — абагаціцца.

абагна́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абагнаць.

абагна́цца, абганюся, абгонішся, абгоніцца; заг. абганіся; зак. (звычайна з адмоўем «не»).

Абараніцца ад каго‑н., хто назойліва спрабуе напасці (часцей пра жывёл, насякомых). Не абагнацца ад сабак. (У беспрыназоўнікавых канструкцыях з адмоўем выступае таксама ў значэнні мноства). У лесе камароў — не абагнацца.

абагна́ць, абганю, абгоніш, абгоніць; заг. абгані; зак., каго-што.

1. Выперадзіць, рухаючыся хутчэй. Якраз у гэтым месцы калону абагналі грузавікі, напакаваныя вайсковай маёмасцю. Чорны. // Вырасці большым, вышэйшым за каго‑, што‑н. на працягу аднаго і таго ж часу. [Мятлічка] ростам абагнала ўсіх. Грамовіч. // перан. Дасягнуць большых поспехаў у параўнанні з кім‑, чым‑н. Абагнаць таварыша ў вучобе.

2. Сагнаць каго‑н. адкуль‑н. (звычайна пра насякомых, птушак). Абагнаць мух.

3. З дапамогай плуга-акучніка абгарнуць зямлёю радкі бульбы, буракоў і пад. Праязджаючы на сваё поле, [Мікуць] кожны дзень бачыў, як наўздзіў расла ў градусах калгасная бульба. Абагналі яе добра з гэтага боку. Чорны.

4. Зняць, садраць. Абагнаць кару.

5. Прагнаць каго‑н. вакол чаго‑н.

•••

Абагнаць (раннюю) расу — устаць вельмі рана, на золку.

абагну́ты, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абагнуць.

абагну́цца, ‑гнуся, ‑гнешся, ‑гнецца; ‑гнёмся, ‑гняцеся; зак.

Абвіцца вакол чаго‑н.

абагну́ць, ‑гну, ‑гнеш, ‑гне; ‑гнём, ‑гняце; зак.

1. Абысці кругом, пайсці ў абход чаго‑н. [Сымон] абагнуў сядзібу пана Між ярыны і жытніх лаў. Колас. Вось яшчэ паўцыферблата Абагнула стрэлка. Гілевіч.

2. Згінаючы што‑н., абкруціць вакол чаго‑н. Абагнуць кавалак дроту вакол слупа.

абаграва́льнік, ‑а, м.

Прылада для абагравання. Электрычны абагравальнік.

абаграва́льны, ‑ая, ‑ае.

Які служыць для абагравання. Абагравальная ўстаноўка. Абагравальная камера.

абаграва́нне, ‑я, ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. абаграваць — абагрэць і абагравацца — абагрэцца.