Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дзіку́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Жан. да дзікун.

дзіку́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дзікуна, уласцівы дзікуну. Дзікунскі выгляд. Дзікунскія паводзіны.

дзіку́нства, ‑а, н.

1. Уласцівасць і стан дзікунскага; дзікасць. У Караліне меўся адбыцца сход сялян, які павінен быў вырашыць пытанне, ці жыць калектыўна, ці гібець у аднаасобніцкім дзікунстве. Сабаленка.

2. Паводзіны, учынкі дзікуна. — Вось яшчэ дзікунства! Да чалавека нельга зайсці. Выдумалі. Шамякін. Даведаўшыся, Загорскі пачаў судзіць сябе і забойцу. Так, гэтаму варварству і дзікунству няма апраўдання. Караткевіч.

дзі́ньканне,

гл. дзынканне.

дзі́нькаць,

гл. дзынкаць.

дзі́нькнуць,

гл. дзынкнуць.

дзінь-дзінь,

гл. дзын-дзын.

дзіра́, ‑ы; мн. дзіры; ж.

1. Вялікая дзірка (у 1 знач.); тое, што і дзірка. — Падай мне які-небудзь кол, а я ім здолею развярнуць дзіру так, што нават і сам улезу. Маўр. Пашчапала мачты вірам, Баржа знемагала. Трум праз шчыліны і дзіры Вада залівала. А. Александровіч.

2. Тое, што і дзірка (у 2 знач.). Штрыпке бездапаможна схапіўся за галаву і праклінаў увесь свет і сваю прафесію, праз якую ён трапіў у гэту.. дзіру, як называў ён падуладныя яму дэпо і станцыю. Лынькоў.

дзіра́віць, ‑раўлю, ‑равіш, ‑равіць; незак., што.

Рабіць дзіркі ў чым‑н. [Весялоў] успомніў усё: і завыванне ветру ў стропах парашута, і сухі трэск куль, што разрывалі, дзіравілі шоўк, і пах свежых сасновых дошак, і пах салідолу ад халодных авіябомб. Шашкоў.

дзіра́вы, ‑ая, ‑ае.

З дзіркай (дзіркамі). Дзіравае вядро. Дзіравая лодка. □ Галубы ў старым, дзіравым кошыку, падвязаным пад лацінай, выседзелі галубянят. Брыль. // Зношаны да дзірак, парваны (пра адзенне, яго часткі). Дзіравая кашуля. □ Дзіравую кішэню ніколі не напоўніш. Прыказка.

•••

Дзіравая барада гл. барада.

Дзіравая галава гл. галава.

Дзіравая памяць гл. памяць.

Дзіравыя рукі гл. рука.