Verbum

эксцэ́с, ‑у, м.

1. Крайняе праяўленне чаго‑н.; празмернасць, нястрыманасць. — Ага, зразумела, — сказаў лысаваты. Сківіца ў яго адвісла, быццам стала адразу цяжкай. — Спадзяюся, як культурныя людзі, мы пагаворым без лішніх эксцэсаў. Асіпенка. [Мяснікоў:] — Перадай штабу, усім салдатам: вытрымка! Ніякіх эксцэсаў! Мележ.

2. Парушэнне нармальнага ходу чаго‑н., вострае сутыкненне (звычайна ў грамадскім жыцці). — Гарнізон выконвае мае распараджэнне, а гэта дае магчымасць папярэдзіць узнікненне непажаданых эксцэсаў. Гурскі.

[Ад лац. excessus — выхад; ухіленне.]

экс-...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «былы», напрыклад: экс-чэмпіён, экс-міністр.

[Ад лац. ex — з, ад.]

экта...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню словам «знешні», «знадворны», напрыклад: эктагенез, эктадэрма, эктапаразіты.

[Ад грэч. ektós — звонку, знадворку.]

эктагене́з, ‑у, м.

Агульная назва напрамкаў у эвалюцыйным вучэнні, якія разглядаюць гістарычнае развіццё жывой прыроды як прамое прыстасаванне арганізмаў да навакольнага асяроддзя.

[Ад грэч. ektós — звонку, знадворку і genesis — нараджэнне, узнікненне.]

эктадэ́рма, ‑ы, ж.

Спец.

1. Знешні зародкавы лісток мнагаклетачных жывёлін.

2. Знадворны слой сценкі цела кішачнаполасцевых.

[Грэч. ektós — звонку, знадворку і dérma — скура.]

эктапаразі́ты, ‑аў; адз. эктапаразіт, ‑а, М ‑зіце, м.

Расліны або жывёлы, якія паразітуюць на паверхні жывёльнага або расліннага арганізма.

экю́, нескл., м.

Старажытная французская сярэбраная або залатая манета з малюнкам геральдычнага шчыта.

[Фр. écu.]

эл, нескл., н.

Назва літары «л».

эладэ́я, ‑і, ж.

Вадзяная расліна сямейства жабінкавых, якая засмечвае сажалкі і вадаёмы; расце ў акварыумах.

[Грэч. helōdēs — балотны, helos — балота.]

элакве́нцыя, ‑і, ж.

Уст. Аратарскае майстэрства; красамоўства.

[Лац. eloguentio.]