Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

лёд, лёду (ільду); мн. льды (ільды), ‑оў; м.

Вада, якая замерзла і перайшла ў цвёрды стан. Тонкі лёд на застылай лужыне праламаўся, разляцеўся мокрымі льдзінкамі. Шыцік. Сонца залаціла стрэхі і тонкія іголкі лёду. Чорны. // толькі мн. (льды́, ‑оў). Вялікая колькасць ільдзін; суцэльны лёд. Вечныя льды. Палярныя льды.

•••

Сухі лёд — цвёрдая вуглекіслата, якая прымяняецца як ахаладжальны сродак.

Біцца як рыба аб лёд гл. біцца.

Зімой лёду не дастаць у каго гл. дастаць.

Лёд крануўся — пра пачатак якога‑н. дзеяння, руху.

Разбіць лёд гл. разбіць.

Як лёду — роўна, якраз, не больш і не менш.

лёда..., (а таксама леда...).

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «лёд», напрыклад: лёдагенератар, лёдадрабілка.

лёдавы, ‑ая, ‑ае.

Які адбываецца ў ільдах. Лёдавая разведка. Лёдавы паход.

лёдагенера́тар, ‑а, м.

Збудаванне для атрымання лёду з вады.

лёдадрабі́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

Машына для драблення лёду.

лёдзісты, ‑ая, ‑ае.

Пакрыты лёдам; багаты лёдам. Лёдзістыя вяршыні.

лёк, ‑у, м.

Селядзечны расол. У краме .. [дзед] часта браў лёк ад селядцоў, а мы, унукі яго, з велізарнай асалодай мачалі хлеб у гэтую салёную жыжку. Астрэйка. І смагне селядзец у лёку, І ў лютай пары млее кроп. Барадулін.

лёкай, ‑я, м.

Уст. Лакей. Хацеў Сцёпка проста ў панскі дом ісці, ды лёкай спыніў: — Ты чаго тут, валацуга, цягаешся! Якімовіч. — Што гэта па нагах такі холад ідзе? — здзівілася Агрыпіна. — А-а-а, пану старасту лёкаі спатрэбіліся, не можа за сабою зачыніць дзвярэй... Гурскі.

лёкайскі, ‑ая, ‑ае.

Уст. Лакейскі.

лёкайства, ‑а, н.

Уст. Лакейства.