Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

глушыня́, ‑і, ж.

Разм. Тое, што і глуш. Сумнавата начаваць у гэтай дрымучай глушыні без агеньчыка. Бялевіч.

глушы́ца, ‑ы, ж.

Самка глушца.

глушы́цель, ‑я, м.

1. Прыстасаванне для аслаблення сілы гуку або шуму ад работы рухавіка, механізма і пад. Бурмакоў ўключыў глушыцель, але і прыглушанае выццё, здавалася, урывалася ва ўсе куткі карабля, ледзь не даводзячы людзей да вар’яцтва. Шыцік.

2. Прыстасаванне ў мнагаструнных музычных інструментах для спынення хістання струн; дэмпфер.

3. перан. Той, хто заглушае якія‑н. імкненні або ініцыятыву. Глушыцель крытыкі.

глушы́цца, глушыцца; незак.

Зал. да глушыць.

глушы́ць, глушу, глушылі, глушыць; незак., каго-што.

1. Перашкаджаць слухаць, пазбаўляць магчымасці чуць; аглушаць. Народ таўчэцца каля копкі, Па бруку б’юць падковы звонка, Грымяць павозкі, буды, колы, Аж проста глушаць балаголы. Колас.

2. Рабіць нячутным, бясшумным; заглушаць. Кірмашовы гук і голас глушылі музыку. Гарэцкі.

3. Перашкаджаць сваім ростам росту іншых раслін, пазбаўляючы іх святла і прасторы. Пырнік глушыць збажыну. □ Флоксы напалам з травой глушылі ўсё, што было каля іх і пад імі драбнейшага. Чорны. // перан. Перашкаджаць развіццю чаго‑н. Глушыць ініцыятыву.

4. Разм. Моцным ударам па галаве пазбаўляць прытомнасці; аглушаць. Прыкладам свайго маленькага карабіна .. [Шурка] глушыць аднаго з бандытаў, у другога страляе. Мехаў. // Ударамі па лёдзе або падводнымі выбухамі даводзіць (рыбу) да стану здранцвення. Глушыць рыбу.

5. Выключаць (матор, машыну і пад.). Глушыць трактар.

6. Разм. Многа піць чаго‑н. Глушыць гарэлку.

глушэ́йшы, ‑ая, ‑ае.

Выш. ст. да прым. глухі.

глушэ́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. глушыць (у 4 знач.).

глушэ́ц, ‑шца, м.

1. Вялікая лясная птушка сямейства цецерукоў.

2. Разм. Пра глухога чалавека.

глушэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.

Разм. Станавіцца больш глухім (у 1, 2, 3 і 5 знач.). Ноч цішэла і глушэла і цяжэй налягала на зямлю. Колас.