Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дзе́ванька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.

Нар.-паэт. Ласк. да дзяўчына.

дзе́вачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Ласк. да дзяўчына. Пятрова ночка невялічка, ды не выспалася дзевачка. З нар.

дзе́вер, ‑а, м.

Мужаў брат. На Супронавых дачок ніхто ніколі дрэннага не скажа, хай сабе гэта будзе свякроў, свёкар, дзевер, залоўка ці ятроўка. Ермаловіч.

дзевяно́ста, нескл., ліч. кольк.

Лік і лічба 90. Дзевяноста дзеліцца на пяць. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 90. Дзевяноста капеек. □ Нечакана перад самым ровам танк зрабіў разварот на дзевяноста градусаў. М. Ткачоў.

дзевяно́сты, ‑ая, ‑ае.

Ліч. парадк. да дзевяноста. Дзевяносты нумар. Дзевяностыя гады (ад 90 да 99 года кожнага стагоддзя).

дзевя́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Лічба 9. Напісаць прыгожа дзевятку. // Разм. Назва розных прадметаў (круга ў мішэні, тралейбуса маршруту № 9 і пад.), якія нумаруюцца лічбай 9. Трапіць у дзевятку. Прыехаць дзевяткай.

2. Разм. Група з дзевяці чалавек або з дзевяці аднародных прадметаў. Строем, важка, як на парадзе, дзевяткамі плылі самалёты. Алешка.

3. Ігральная карта з дзевяццю ачкамі. — Добрыя карты! — шапнуў Зязюльскі, глянуўшы на званковую дзевятку і на храстовага караля. Колас.

дзевятна́ццаты, ‑ая, ‑ае.

Ліч. парадк. да дзевятнаццаць. Дзевятнаццатага верасня.

дзевятна́ццаць, ‑і, ліч. кольк.

Лік і лічба 19. Дзевятнаццаць памножыць на пяць. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 19. Дзевятнаццаць рублёў. □ Маладому [чалавеку] было год дзевятнаццаць. Чорны.

дзевя́тнік, ‑а, м.

Уст. Хрысціянскае свята, якое адзначаецца ў чацвер дзевятага тыдня пасля вялікадня.

дзевя́ты, ‑ая, ‑ае.

Ліч. парадк. да дзевяць. Дзевяты нумар. Дзевяты клас. Дзевятага мая. / у знач. наз. дзевя́ты, ‑ага, м.; дзевя́тая, ‑ай, ж.; дзевя́тае, ‑ага, н. [Ліда] глянула на маленькі, як гузічак, ручны гадзіннік: стрэлка перабіралася на дзевятую. Кулакоўскі.

•••

Дзевяты вал гл. вал.