пупы́рышка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Абл.
1. Маленькі бугарок, звычайна на скуры. Паспрабуй акунуцца ў .. [ваду] і адразу .. скура пакрыецца гусінымі пупырышкамі. Беразняк.
2. Тое, што і пупышка (у 1 знач.). Набухлі смалістыя пупырышкі каштанаў. Лынькоў.
пупы́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
1. Зародак ліста, парастка або кветкі. Млеюць у .. [сонечных] праменях дрэвы, пупышкі на іх патрэскаліся, вось-вось загарацца зялёным агнём. Ермаловіч. [Марылька] трымала ў адной руцэ сумку з кніжкамі, а ў другой вярбовыя галінкі з маленькімі пупышкамі. Чарнышэвіч.
2. Разм. Мякаць на канцы пальца. Калола ў пальцы, у пупышкі, як іголкамі. Пташнікаў. Збываючы квецені лішкі, Сукі ахінуліся ў дым, І завязь, як пальцаў пупышкі, Ужо выступала пад ім. Калачынскі.
пупы́шкавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пупышкі (у 1 знач.).
пурга́, ‑і, ДМ ‑рзе, ж.
Моцная снегавая завея, завіруха. Гудзе, свішча, вые лютая паўночная пурга. Бяганская. Разбілі, расцерлі судн[а] .. ільдзіны Пад ярасны скогат пургі, непагоды... Колас.
пурге́н, ‑у, м.
Лякарства, якое ўжываецца як слабіцельны сродак.
[Ад лац. purgare — чысціць.]
пу́рпур, ‑у, м.
1. Натуральная каштоўная фарба чырвона-фіялетавага колеру, якая ўжывалася ў старажытнасці для афарбоўкі тканіны.
2. Ярка-чырвоны колер з фіялетавым адценнем. [Коркія] бачыў роўную гладзь мора і над ім палымнеючы пурпур зары. Самуйлёнак. Верасовыя пустэчы, аблітыя сонцам, так цвілі, што павольныя аблокі, адбіваючы іх .. цвіценне, былі афарбаваныя знізу ў лёгкі пурпур. Караткевіч.
3. Уст. Дарагое адзенне або тканіна ярка-чырвонага колеру з фіялетавым адценнем. Апрануцца ў пурпур.
[Лац. purpura.]
пурпу́рны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і пурпуровы. Небакрай на захадзе ярка чырванеў. На яго пурпурным фоне выразна малявалася вышчарбленая сцяна лесу. Асіпенка.
пурпуро́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае колер пурпуру, афарбаваны ў пурпур. [Хмары] успыхнулі пурпуровым полымем, і на дварэ пасвятлела. Чарнышэвіч. А яшчэ далей, за аерам, расло нешта незнаёмае для бацяноўцаў: лісты паводле формы былі вельмі падобныя да бярозавыя, але колер іх ад цёмна-зялёнага да пурпуровага. Дубоўка.
пурпуры́н, ‑у, м.
Спец. Арганічнае чырвонае фарбавальнае рэчыва, якое здабываецца з каранёў марэны.
[Фр. purpurin.]
пуры́зм, ‑у, м.
1. Празмернае імкненне да ачышчэння мовы ад іншамоўных слоў, неалагізмаў, скажэнняў нормы і г. д. Ужыванне абцякальных слоў і выразаў, эўфемістычнасць, ілжывы акадэмічны пурызм і мяшчанская грэблівасць да «простых» і «моцных» слоў і выразаў — вось характэрныя прыкметы стылю і моўнай манеры буржуазнай публіцыстыкі. «Полымя».
2. перан. Празмернае, часта паказное, імкненне да маральнай чысціні.
[Ад лац. purus — чысты.]