Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

эфе́сны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эфеса. Эфеснае ўпрыгожанне.

эфіо́п,

гл. эфіопы.

эфіо́пка,

гл. эфіопы.

эфіо́пскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да Эфіопіі, эфіопаў, які належыць, уласцівы ім. Эфіопскі народ. Эфіопская культура.

эфіо́пы, ‑аў; адз. эфіоп, ‑а, м.; эфіопка, ‑і, ДМ ‑пцы; мн. эфіопкі, ‑пак; ж.

Насельніцтва Эфіопіі.

эфі́р, ‑у, м.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — самы верхні, чысты і празрысты слой паветра; месцазнаходжанне багоў.

2. Вышыня, паветраная прастора. Я не слыхам — істотаю чую, Як, гайдаючы рэхам эфір, На світанні і ў поўнач глухую Не сціхае магутнае: — Мір! Глебка. // Паветраная прастора вакол зямнога шара, дзе распаўсюджваюцца радыёхвалі. Тройчы перадаваў старшыня ў эфір шыфроўку, тройчы пераходзіў на прыём, але адказу не было. Кухараў. Кожныя тры гадзіны метэаролагі радзіруюць у эфір пра стан надвор’я ў розных раёнах Беларусі. «Маладосць». У мой пакой прыйшлі яны [песні] з эфіру, прабіўшыся скрозь цемру і туман, — то смелы голас абаронцаў міру, то мужны голас слаўных парыжан. А. Вольскі.

3. (звычайна ў спалучэнні са словам «сусветны»). Паводле старых тэорый фізікі — своеасаблівае суцэльнае асяроддзе, якое нібыта напаўняе сабой усю сусветную прастору і дае магчымасць растлумачыць распаўсюджванне святла і электрамагнітных хваль. Навакола, у крупінках эфіру, носяцца частачкі матэрыі, складаюцца, дробяцца і родаяць новае ды новае ў бязмернасці вякоў... Гартны.

4. Спец. Арганічнае злучэнне (напрыклад, кіслот са спіртамі), якое з’яўляецца бясколернай лятучай вадкасцю з характэрным рэзкім пахам і выкарыстоўваецца ў медыцыне, тэхніцы, парфумерыі. Этылавы эфір. □ Прывязаўшы каня, веставы ўвайшоў у хату. Салодкі пах эфіру і крыві шыбануў у нос. Асіпенка.

[Грэч. aithēr.]

эфіраале́йны, ‑ая, ‑ае.

Такі, які мае ў сабе эфірны алей (пра расліны). Эфіраалейныя культуры. // Звязаны з атрыманнем эфірных алеяў. Эфіраалейная прамысловасць.

эфірама́н, ‑а, м.

Чалавек, які хварэе эфіраманіяй.

эфірама́нія, ‑і, ж.

Хваравітая цяга да ап’янення эфірам (у 4 знач.).

эфірама́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Жан. да эфіраман.