Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

шышка, , ж.

  1. Круглаватае ці авальнае суквецце і плод хваёвых і некаторых іншых раслін, пакрыты луской.

    • Яловая ш.
    • Хваёвая ш.
    • Альховая ш.
    • Кедравая ш. (напоўненая арэхамі).
  2. Круглаватая выпукласць, бугор.

    • На лбе ўскочыла ш.
  3. Пра важную, значную, уплывовую асобу (разм. іран.).

    • Ён там важная ш.

|| прым. шышачны, і шышкавы, .

шышкаваты, .

Няроўны, з шышакамі 1 (у 2 знач.).

  • Шышкаватая паверхня.

|| наз. шышкаватасць, .

шыя, , ж.

Частка цела, якая злучае галаву з тулавам.

  • На шыю вешаецца каму-н. (пра жанчыну: назойліва дабівацца ўвагі; разм.).
  • На шыі вісець (або сядзець) у каго-н. (быць цяжарам, клопатам для каго-н.; разм.).
  • На шыі віснуць у каго-н. (тое, што і віснуць у 2 знач.; разм.).
  • Скруціць або зламаць шыю на чым-н. (перан. пацярпець няўдачу, загінуць; разм.).
  • Намыліць шыю каму-н. (моцна аблаяць, строга спагнаць; разм.).
  • Даць па шыі каму-н. (выгнаць, зняць з працы каго-н.; разм.).

|| памянш. шыйка, .

|| прым. шыйны, .

шэдэўр, , м. (кніжн.).

Выключны па сваіх вартасцях твор мастацтва, літаратуры, майстэрства.

  • Шэдэўры архітэктуры.

шэзлонг, , м.

Лёгкае рассоўнае крэсла з пакатай спінкай і доўгім сядзеннем, з матэрыі, у якім адпачываюць паўлежачы.

  • Пляжны ш.

|| прым. шэзлонгавы, .

шэйк, , м.

Эксцэнтрычны парны танец.

шэйх, , м.

  1. У арабскіх краінах: галава роду, старэйшына абшчыны.

  2. У мусульман: асоба, якая належыць да вышэйшага духавенства, вучоны-багаслоў, прававед.

шэльма, , м.; , ж..

Махляр, круцель; нягоднік, паганец.

|| прым. шальмоўскі, .

шэльф, , м. (спец.).

Прыбярэжная мелкаводная частка акіяна вакол мацерыка (з глыбінямі да 200 м).

  • Кантынентальны ш.

|| прым. шэльфавы, .

  • Шэльфавая зона.

шэнкель, , м. (спец.).

Унутраная, звернутая да каня частка нагі конніка ад калена да шчыкалаткі, якая дапамагае кіраваць канём.

  • Даць шэнкеля (моцна націснуць шэнкелямі).