Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

чахарда, , ж.

  1. Гульня, у якой адны па чарзе скачуць цераз спіны другіх, якія стаяць на карачках.

  2. перан. Блытаніна, якая ўзнікае з-за пастаянных змен, перамяшчэнняў (разм. неадабр.).

    • Міністэрская ч. (частая змена міністраў).

чахліць, ; незак. (спец.).

Закрываць чахлом (у 1 знач.), чахламі.

  • Ч. гарматы.

|| зак. зачахліць, .

чахлы, .

  1. Які дрэнна, слаба расце (пра расліны); вялы, чэзлы.

  2. Хваравіты, кволы.

    • Чахлае дзіця.

|| наз. чахласць, .

чахнуць1, ; незак.

  1. Дрэнна, слаба расці; сохнуць, вянуць.

    • Ярына чахла без дажджу.
  2. Станавіцца слабым, кволым, нядужым.

    • Дзіця чахне на вачах.

|| зак. зачахнуць, .

чахнуць2, ; зак. (разм.).

Гучна стрэліць, ударыць і пад.

чахнуць3, ; незак.

Паступова астываць.

|| зак. ачахнуць, .

  • Печ ачахла.
  • Настрой ачах (перан.).

чахол, , м.

  1. Покрыўка з тканіны або іншага матэрыялу, зробленая па форме якога-н. прадмета для захоўвання яго ад псавання, забруджвання і пад.

    • Ч. на канапу.
  2. Жаночае адзенне з непразрыстай тканіны, якое надзяваецца пад лёгкую, празрыстую сукенку.

|| памянш. чахольчык, .

|| прым. чахольны, .

чацвер, , м.

Чацвёрты (пасля нядзелі) дзень тыдня.

|| прым. чацвярговы, .

чацвёра, ; ліч., зб.

  1. З назоўнікамі мужчынскага і агульнага роду, што абазначаюць асоб, з разам узятымі асабовымі назоўнікамі мужчынскага і жаночага роду, з назоўнікамі л., якія абазначаюць жывых істот абодвух полаў, з ас. займ. мн. л. і без залежнага слова: колькасць чатыры.

    • Ч. сяброў.
    • Ч. сірот.
    • Нас было ч.: два мужчыны і дзве жанчыны.
    • Ч. свіней.
    • Тыя ч. ўжо адправіліся ў дарогу.
    • Гэту работу ўжо чацвярым прапаноўвалі.
  2. З назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот: колькасць чатыры.

    • Ч. дзяцей.
    • Ч. ягнят.
  3. З множналікавымі назоўнікамі: чатыры прадметы.

    • Ч. саней.
    • Ч. нажніц.
    • Ч. сутак.
  4. З некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць прадметы, што існуюць або носяцца ў пары: чатыры пары або адзін паверх другога.

    • Ч. шкарпэтак.

чацвёрачнік, , м. (разм.).

Вучань, які вучыцца на чацвёркі.

|| ж. чацвёрачніца, .