Verbum

ход, ✂, м.

1. гл. хадзіць.

2. Рух, перамяшчэнне ў якім-н. напрамку.

   • Сядзець у вагоне па ходу поезда.
   • Машына паскорыла х.

3. перан. Развіццё, цячэнне чаго-н.

   • Х. заняткаў.
   • Х. падзей.

4. Перамяшчэнне рухомай часткі механізма ад аднаго крайняга становішча да другога, а таксама велічыня гэтага перамяшчэння.

   • Х. поршня.
   • Велічыня ходу прэса.

5. Дзеянне, работа, якую выконвае машына, механізм.

   • Х. гадзінніка.

6. Рабочая частка машыны, механізма (спец.).

   • Анкерны х. гадзінніка.

7. Тэхналагічны працэс; цыкл (спец.).

   • Домна на гарачым хаду.

8. У шахматах, картах і пад.: чарговае выступленне іграка.

   • Х. пешкі.
   • Х. пешкай.
   • Х. козырам.

9. перан. Прыём, манеўр для дасягнення якой-н. мэты.

   • Дыпламатычны х.
   • Хітры х.

10. Месца, праз якое ўваходзяць куды-н., уваход.

    • Пакой з асобным ходам.

11. Месца, па якім ходзяць, шлях, пераход.

    • Падземны х.

12. перан. Магчымасць дасягнення чаго-н.

    • Трэба даваць х. маладым пісьменнікам.

○

• Жалезны ход — ніжняя хадавая металічная частка воза або іншых якіх-н. транспартных сродкаў.

• Малы ход — запаволены ход судна, а таксама каманда, якая перадаецца ў машыннае аддзяленне для змяншэння ходу судна.

• Поўны ход! — словы каманды: з гранічнай скорасцю.

◊

• На хаду — мімаходам.

• Па ходу справы — у залежнасці ад абставін.

• Поўным ходам — інтэнсіўна, узмоцнена (ідзе, ішло і пад. што-н.).

• Сваім ходам — 1) пехатой; 2) работай свайго матора.

|| прым. хадавы, ✂.

• Дзве хадавыя гадзіны.

ходзікі, ✂, н. (разм.).

Насценны гадзіннік простай канструкцыі з гірамі.

ходкі, ✂ (разм.).

1. Які хутка ходзіць, рухаецца, лёгкі на хаду.

   • Х. конь.
   • Х. характар.

2. Які карыстаецца вялікім попытам (пра тавары, вырабы і пад.).

   • Ходкая прадукцыя.

|| наз. ходкасць, ✂.

ходырам:

• ходырам хадзіць (разм.) — моцна трэсціся, хістацца.

• Ад ветру палатка ходырам ходзіць.

хол, ✂, м.

Вялікае памяшканне ў грамадскіх будынках (у гасцініцах, тэатрах і пад.) для адпачынку, чакання.

холад, ✂, м.

1. адз. Нізкая тэмпература паветра.

   • Адчуваць х.

2. Халоднае паветра, надвор’е з нізкай тэмпературай паветра.

   • Рана пачаліся халады.

3. адз. Адчуванне дрыжыкаў (ад хваробы, страху і пад.).

   • Х. прабег па спіне.

4. перан. Раўнадушныя, стрыманыя адносіны да каго-, чаго-н.

   • Ад яго слоў веяла холадам.

холада...

Першая частка складаных слоў са знач.:

• 1) які мае адносіны да холаду (у 1 знач.), напр. холадалюбівы, холадаўстойлівы;
• 2) які мае адносіны да штучнага ахаладжэння чаго-н., да халадзільных установак, напр. холадазабеспячэнне, холадакамбінат.

холадна, у знач. вык.

1. Пра халоднае надвор’е.

   • Раніцай х.

2. Аб стане чалавека, які адчувае холад.

   • Мне х.

хор, ✂, м.

1. Група спевакоў, якія разам выконваюць вакальныя творы.

   • Х. хлопчыкаў.
   • Спяваць хорам (прысл.).

2. Музычная п’еса, прызначаная для выканання пеўчым калектывам.

3. Аркестр (уст.).

   • Х. трубачоў.

4. перан. Адначасовае гучанне мноства галасоў, гукаў.

   • Х. дзіцячых галасоў.
   • Птушыны х.

5. перан. Мноства аднолькавых выказванняў, меркаванняў.

   • Х. пахвал.
   • Прапанову падхапілі хорам (у знач. прысл.).

|| прым. харавы, ✂.

• Х. гурток.
• Харавыя песні.

хорам, ✂, м.

Вялікі дом, палац.

• Не дом, а х. пабудаваў.

|| прым. хорамны, ✂.