Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Клеп ’адцягнутае ў час кляпання вастрыё касы’ (Сцяшк., Мат. Гом.) Гл. кляпаць і клёп.

Кле́панка: гуляць у клепанкі ’гуляць у хованкі’ (ТС). Калі клепанка ’хованка’, то можна рэканструяваць *клепаць ’ха-ваць© Надзейных славянскіх паралелей няма. Але карысна звярнуцца да балтыйскай лексічнай групы, якая прадстаўлена ст.-прус. auklipts ’схаваны’, лат. pieklept ’замыкаць, зачыняць’, літ. slėpti ’хаваць’ (< * skiepti), лат. slėpt ’тс’. Таму не выключана балтыйскае паходжанне слова (параўн. Тапароў, Прус., А — , 149–150). Параўн., аднак, шлёпаць.

Кле́паць1 ’ісці (пра хаду чалавека без нагі)’ (ТС). Гл. клыпаць.

Кле́паць2 ’моргаць, мігаць’ (БММ, 4, 100). Гаварыць аб выключна палескай лакалізацыі слова цяжка. Параўн. клёпкай, клёпкі (гл.). Казлова (там жа) сцвярджае архаічны праславянскі характар лексемы, прыводзячы наступныя паралелі: укр. кліпати ’моргаць, мігаць вачыма’, кліпка ’павека’, балг. клепвам с очи ’мігаць вачыма’, клёпка ’павека’, макед. клепа ’мігаць вачыма’ і г. д. Параўн. клепанка (гл.).

Кле́пкаць ’маргаць’ (Сцяшк. Сл.). Гл. клёпкі і клепаць2 Слова лакалізуецца на Смаргоншчыне, таму нельга абмяжоўваць яго распаўсюджанне палескімі гаворкамі.

Кле́пкі1 ’павекі’ (Сцяшк. Сл.). Гл. клепкаць і клепаць2.

Кле́пкі2 ’дубовыя дошчачкі для вырабу бочак’ (Сцяшк., Сержп. Грам., Гарб.). Гл. клёпках.

Кле́пні ’ногі’ (Ян.). Гл. клепаць1.

Кле́пы: клепое дрэво ’крывое дрэва’ (Маш.). Рэгіянальны балтызм. Параўн. літ. klypti ’згінацца, скрыўляцца’ (Лекс. Палесся, II).

Кле́рык ’семінарыст’ (Сл. паўн.-зах.) < польск. kleryk ’тс’ < лац. elerieus ’духоўны’ (Слаўскі, 2, 211).

Клест ’крыжадзюб’ (Мат. Гом.). Укр. клест ’Loxia curvirostra L.’, рус. клёст ’тс’. Іншыя паралелі ненадзейныя. Гукапераймальнае (ЕСУМ, 2, 459).

Кле́сці ’клясці’ (Мат. Гом., Нар словатв., Янк. I). Гл. клясці.