Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Вагку́ша ’печань’ (КСТ). Магчыма, да ваг‑ ’важкі’; параўн. ва́жкае ’печань у кабана’ (гл.). У семантычным плане параўн. лёгкія. Адносна суфіксацыі гл. SP, 1, 79.

Вагле́дзець ’убачыць’ (Кліх.). З увагледзець, дзе прэфікс ува‑ варыянт у‑.

Вагна́ць ’увагнаць’ (КТС). З увагнаць, як вагледзець < увагледзець.

Вагніво́ ’крэсіва для высякання агню’ (Бяльк.). Рус. огни́во, укр. вогниво, польск. ogniwo, макед. огнило, серб.-харв. огњило ’тс’. Агульнаславянскія ўтварэнні ад агонь.

Вагні́ца ’хвароба’ (КТС). Да агонь. Параўн. рус. вогник, укр. вогневиця, огневиця ’тс’. Словаўтваральная паралель в.-луж. wodnica ’вадзяная хвароба’.

Ваго́мы ’які мае вагу, важкасць’ (КТС). Да вага. Магчыма, калька з рус. весомый.

Ваго́н (БРС). Праз рус. вагон (Крукоўскі, Уплыў, 83) з франц. wagon (Шанскі, 1, В, 4; Рудніцкі, 1, 289; Скок, 3, 559).

Ваго́нка ’дошкі для вагонаў’ (Мат. Гом.); ’шалёўка’ (Інстр. II). Утворана з дапамогай суфікса ‑к‑ ад вагонны.

Вагу́лам. Гл. агулам.

Ваґе́ра1 ’зух’ (гук ґ выбухны) (Нас.), вогер, вогерка ’тс’ (КТС). Насовіч падае таксама вогер, якое тлумачыць, як ’жарабец’ і як ’угарь-молодец’. Ці не сюды рус. огурь, огурный, огуряться, якія прыводзіць Фасмер (3, 120), лічачы іх няяснымі, а таксама рус. ухарь? Укр. вагера ’тс’. Семантычна вогер, вагера можна наблізіць да агура ’неслух’ (Бяльк.), агурань ’грубіян, неслух’ (Нас.). Паводле версіі Карскага, Белорусы, 176, вогер ’жарабец’ < цюрк. ajge̥r. Далей семантычны пераход ’жарабец’ > ’зух (пра чалавека)’, што пацвярджаецца наступнай паралеллю: адлётныя (коні) (Нас.) — адлёт ’зух’ (Бір. дыс., КТС). Параўн. Рудніцкі, 1, 289.

Ваге́ра2 ’танец на кукішках’ (Нас.). Няясна. Магчыма, звязана з папярэднім.