Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Важдані́на ’занятак, які патрабуе шмат часу; турбота’ (КТС). Гл. важдацца.

Важда́цца ’займацца чым-небудзь, корпацца’ (БРС, Мядзв.), важгацца ’тс’ (Шат.), важданіна ’корпанне’ (КТС). Рус. возжаться, вожжаться ’вазіцца, быць у любоўнай сувязі’, важдаться ’тс’, важдать ’вадзіць, абняслаўліваць’, важдение ’хлусня’, важда ’марока, насланнё’, вожданина ’непатрэбная затрымка ў працы’, укр. ваджува́тися ’прывязвацца, прычэплівацца да каго-небудзь’. Варыянты са ‑жд‑, ‑жж‑, ‑зж‑, ‑зг‑ з’яўляюцца, відаць, вынікам экспрэсіўнага ўжывання дзеяслова і кантамінацый з ва́дзіць, прынаджваць, вазіцца і іншымі словамі. Слова важдацца таго ж паходжання, што і бел. вожка, рус. вожжи, польск. wodze, славен. vȏjka, г. зн. да *vodi̯a (Фасмер, 1, 332).

Важджы́на ’лейчына’ (Янк. Мат.). Ад формы мн. л. вожджы з суфіксам адзінкавасці ‑ін‑.

Важка1 ’гіра’ (Касп.); ’фунтовая гіра’ (Інстр. III). Да важа (гл.).

Важка2 ’цяжка’ (БРС, З нар. сл., Хрэст. дыял., Шпіл., Мат., Шн. Песні). Да важкі1.

Важка3 ’кудзеля, апрацаванае льняное валакно, прыгатаванне ў пралку’ (Касп.). Да ваг (гл.) з суфіксам ‑ьк‑.

Ва́жкае ’печань у кабана’ (КСТ). Ад важкі1. Значэнне звязана, відаць, з антонімам лёгкае, лёгкія. Гл. яшчэ вагкуша.

Ва́жкасць ’значнасць, важнасць’ (КТС). Калька з рус. весомость (Крукоўскі, Уплыў, 121).

Важка́цца ’вагацца, сумнявацца’ (Нас.). Да вага. Параўн. важгацца.

Важкі1 ’цяжкі’ (КЭС). Да вага.

Важкі2 ’значны, важны’. Калька з рус. весомый (Крукоўскі, Уплыў, 121).

Важкі3 ’густы’ (Мат. Гом.). Адно са значэнняў, якое развілося на падставе важкі ’цяжкі’.

Важне́цкі (БРС). Да важны (гл.). Словаўтваральнай паралеллю можа служыць маладзецкі. Параўн. таксама Nomina agentis важніца ’важная асоба’ (Гарэц.).

Важне́ць ’важнічаць, ганарыцца, важна паводзіць сябе’ (Касп.). Да важны1 (гл.).